تحقیق مختصر درباره گسل ، انواع گسل و طبقه بندی آن
تعریف گسل
گسل یا گسله به شکستگی هایی اطلاق می شود که سنگ های دو طرف صفحهٔ شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده باشند. این جابه جایی می تواند از چند میلی متر تا صدها متر باشد. انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسل های فعال، عامل وقوع اغلب زمین لرزه ها است.
گسل های بزرگ در پوسته زمین نتیجه حرکت برشی زمین هستند و زمین لرزه ها نیز نتیجه نیروی رهاشده در حین لغزش سریع لبه های یک گسل به هم است. بزرگ ترین نمونه های گسل، مرزهای میان ورقه های زمین ساختی کره زمین است. از آنجا که یک گسل معمولاً از یک شیار مستقیم و مرتب تشکیل نشده و ناحیه ای از تغییر شکل های پیچیده زمین را در بر می گیرد معمولاً بجای گسل از «منطقه گسلی» صحبت می کنند.بزرگ ترین گسل ایران گسل زاگرس می باشد
انواع طبقه بندی بر اساس شیب سطح گسل
زمین شناسان گسل ها را بر اساس لغزش به سه دسته تقسیم می کنند :
در صورتی که لغزش کلی در جهت شیب گسل باشد، گسل شیب لغز (Dip-slip fault) نامیده می شوند.
در صورتی که لغزش کلی به موازات امتداد گسل باشد، گسل امتدادلغز (Strike-slip fault) نامیده می شوند.
در صورتی که لغزش دارای هر دو مؤلفهٔ امتدادی و شیبی باشد، گسل مورب لغز (Oblique-slip fault یا Diagonal-slip fault) نامیده می شوند.
گسل شیب لغز
گسل های شیب لغز هم می توانند «عادی» باشند و هم «معکوس». گسل های عادی هنگامی ایجاد می شوند که پوستهٔ زمین تحت کشش باشد. در گسل های شیب لغز عادی فرادیواره نسبت به فرودیواره به سمت پایین حرکت کرده است. وضعیت گسل های معکوس، خلاف گسل های عادی است؛
بدین معنی که فرادیواره نسبت به فرودیواره به سمت بالا حرکت می کند. گسل های معکوس هنگامی ایجاد می شوند که پوستهٔ زمین تحت فشار باشد. شیب گسل های معکوس نسبتاً زیاد و بیش از ۴۵ْ است.
گسل های رانده جابه جایی ای همانند گسل های معکوس دارند منتها شیب صفحهٔ گسل کمتر ار ۴۵ْ است.
گسل امتدادلغز
در گسل های امتدادلغز جابه جایی به موازات امتداد گسل صورت می گیرد.در این نوع گسل ها سطح گسل تقریباً عمودی است. گسل های امتدادلغز راست بر را گسل های راست لغز و گسل های امتدادلغز چپ بر را گسل های چپ لغز نیز می نامند.
گسل مورب لغز
گسلی که هم مؤلفهٔ لغزشی امتدادی داشته باشد و هم مؤلفهٔ لغزشی شیبی، گسل مورب لغز نام دارد. تقریباً همهٔ گسل ها هر دو مؤلفه را دارند، ولو کوچک. در نتیجه برای اینکه همهٔ گسل ها در این دسته جای نگیرند، لازم است که هر دو مؤلفهٔ گسل های مورب لغز قابل اندازه گیری و درخور توجه باشند.
طبقه بندی بر اساس شیب سطح گسل
• گسل های پرشیب
• گسل چینه ای (طبقه ای)
• گسل مطابق و نامطابق
طبقه بندی بر اساس وضعیت گسل نسبت به طبقات اطراف
• گسل امتدادلغز مانند هیمالیا
• گسل مورب لغز
• گسل طولی
• گسل عرضی
• گسل شیب لغز
• گسل چرخشی یا محوری
طبقه بندی گسل ها بر اساس طرح آن ها
در این روش گسل ها را بر مبنای وضعیت آن ها نسبت به یکدیگر طبقه بندی می کنند.
در این تقسیم بندی :
• گسل های موازی
• گسل های محیطی
• گسل های پَرمانند
• گسل های پوششی (پله ای)
• گسل های شعاعی