نیروگاه آبی (Hydropower) نیاز به سوخت ندارند و به لحاظ حفظ محیط زیست و ذخایر آبی، یاری رسان هستند. در کنار آن، تجربه نشان داده است که پرداختن به تبعات صنعت سدسازی می تواند منافع دراز مدت کشور را تامین کنددرتضمین کند. نیروگاه های برق آبی در کنترل فرکانس شبکه نقش مؤثری دارند، با توجه به معضل تغییر فرکانس در شبکه کشور، وجود این نیروگاه ها در کنترل فرکانس مفید است.نیروگاه های برق آبی، انرژی مورد نیاز خود را برای تولید برق از جریان آب رودخانه ها یا کانال های انتقال آب تأمین می کنند. حدود ۲۶ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق آبی در ایران وجود دارد که بخش عمده آن از حوزه رودهای کارون، کرخه و دز تأمین می شود.در نیروگاه ها ی برق آبی جریان آب و یا انرژی پتانسیل آب پشت سدها و آب بند هامی باشد . نیروگاه های جریان رودخانه ای و نیروگاه برق وآب از این نوع نیروگاه ها هستند . از انرژی موجود در جریان آب رودخانه ها می توان در چرخاندن پره های یک توربین آبی برای تولید انرژی مکانیکی (و پس از آن تولید انرژی الکتریکی توسط ژنراتورها ) بهره جست.همچنین با ایجاد سدها وذخیره سازی آب رودخانه ها در پشت این سدها می توان از انرژی پتانسیل نهفته در آب پشت سد (برای به چرخش در آوردن توربین ها) نیز استفاه نمود.در سیستم تولید برق میتوان برای تامین بار پیک متوسط و پایه و یا ترکیبی از بارها از نیروی آب استفاده کرد، که این عملیات تناوبی را می توان با افزودن آب به سیستم انجام داد. به منظور به حد اقل رساندن هزینه بهره برداری از سیستم بهترین زمان برای استفاده از نیروگاه آبی زمان پیک بار است. با مقایسه انجام شده در ایالت متحده در سال۱۹۸۲ دیده شده که اگر از نیروگاه آب در زمان پیک استفاده کنیم حدود۱۱۰۰۰۰۰دلار صرفه جویی خواهیم داشت.(البته در این مقایسه فقط هزینه بهره برداری درنظرگرفته شده است
طریقه و روشهای استفاده از انرژی آب:
برای نگاه داشتن آب (چه در مصارف کشاورزی یا تولید انرژی الکتریکی)، روی رودخانه ها سد بنا میشود.
آب در مسیر رودخانه رو به پایین حرکت میکند و در این حرکت انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی تبدیل میشود. سدها باعث توقف این روند تبدیل و در نتیجه ذخیره شدن آب و بالا آمدن ارتفاع آب میگردند. در نتیجه از اتلاف انرژی آب جلوگیری میکنند و در ایامی که بارندگی وجود ندارد ذخایر آب برای تولید انرژی قابل استفاده خواهند بود.
مقدار و میزان تولید انرژی توسط نیروگاه سد به دو عامل بستگی دارد :
۱- ارتفاع آب ذخیره شده در سد
۲- سرعت و حجم آب قابل جریان از سد
در زمان هایی که مصرف برق کم است، در برخی سدها از برق تولیدی برای راهاندازی پمپ های آب استفاده می شود و بدین وسیله آب از ارتفاع کم به ارتفاع خیلی زیاد برده می شود و با این عمل انرژی پتانسیل ذخیره می شود و در هنگامی که مصرف برق بالا است از این انرژی ذخیره شده برای تولید مجدد برق استفاده می شود.
کوه الکتریکی: در ” دنیورویگ ” نیروگاه الکتریکی در دل کوه بنا شده است. برای این منظور کوه شکافته شده و در داخل آن لوله گذاری شده است. این نیروگاه توانایی تولید ۱۷۰۰ مگاوات را دارد و بزرگترین نیروهای آبی اروپا میباشد( سایر نیروگاههای آبی در حدود ۴۰۰ مگا وات برق تولید میکنند).
مشخصات یک سد برای تولید برق:
این اطلاعات مربوط به سدی در استرالیا می باشد که آب توسط لوله هایی طویل به سد میرسد. این سد بزرگترین سد جهان بوده و از چندین آب بند و نیروگاه تشکیل شده است.
هزینه ساخت ۳۵۰ میلیارد تومان
ارتفاع سقوط آب ۷۹۰ متر
تعداد آب بند ۱۶ عدد
تعداد نیروگاه ۷ عدد
طول تونل انتقال آب ۱۴۵ کیلومتر
توان خروجی نیروگاه ۳۷۴۰ مگاوات
فواید نیروگاه آبی:
وقتی نیروگاه آبی ساخته شود افراد کمی لازم است تا نیروگاه را فعال نگاه دارند. در مناطق دور افتاده نیروگاه های کوچک آبی قابل تاسیس میباشند.
این نوع نیروگاه ها قابل استفاده و جایگزین شدن به جای نیروگاه های دیزل میباشد (از قبل میدانیم نیروگاه های دیزل گران و برای محیط مخرب هستند). توان خروجی نیروگاه های آبی قابل کنترل بوده و در طول روز ویا سال قابل برنامه ریزی میباشند.
سدها و نیروگاه های آبی بزرگترین منابع انرژی قابل بازیافت در دنیا هستند.
نیروگاه های آبی انرژی مجانی در اختیار می گذارند. روی یک رودخانه به تعداد زیاد میتوان سد بنا نمود. نیروگاه های آبی هیچ آلودگی یا اثرگلخانه ای ندارند.
.