احکام نجاست و طهارت

مقاله و تحقیق با موضوع احکام نجاست و طهارت

علت نجاست خون چیست؟

خون انسان اگر در مجاورت هوا باشد، نجس است، یا این که حتی در رگها نجس می باشد؟

نجاست و طهارت اشیاء احکام وضعی و تکلیفی اند که در دین اسلام وسایر شرایع، چنین احکامی وجود دارند. در دین اسلام اصل اولیه در اشیا طهارت است، مگر چیزهایی که با دلیل شرعی حکم به نجاست آن‏ها شده است. نجاست اشیا به دلایل متعدد است، یا به جهت خبیث و زشت بودن ظاهر آن‏ها و تنفر طبیعت انسانی از آن‏ها نجس شده‏اند، مانند بول و غایط یا به جهت خبث و زشتی باطنی آن‏ها مانند کافر و یا به جهت ضرر و زیانی که می تواند داشته باشد مانند سگ، یا به دلایل دیگر که برخی از آن‏ها در شریعت اسلام بیان شده و برخی بیان نشده‏اند. در مورد علت نجاست خون، در روایات به موردی دست نیافتیم که علت و فلسفه آن را بیان کرده باشد.
شاید علت و سبب آن وجود بعضی از بیماری‏ها و انتقال بعضی از بیماری‏ها به واسطه خون است و یا به نوعی طبع انسان از آن دوری می کند. در هر حال خون هنگامی که از بدن بیرون آید، حکم نجاست را دارد، نه در زمانی که در بدن است، حتی در بعضی از موارد، برخی از خون‏ها حکم نجس را ندارند، مثلاً خون حیوان حلال گوشت که پس از ذبح شرعی، اگر مقداری از خون آن برود، خونی که پس از آن می ماند، پاک است، یا خون پشه که حکم نجاست را ندارد؛ بنابراین خون ذاتاً نجس نیست.
نکته آخر این که علت اصلی و واقعی و به تعبیر دیگر “علت تامه” احکام و از جمله نجاست و طهارت اشیا برای ما مشخص نیست و آنچه در روایات امده و علت بعضی از احکام را بیان کرده است، تنها حکمت‏ها و علت ناقصه را بیان کرده‏اند. علت واقعی و حقیقی این احکام و مصلحت و مفسده‏های واقعی که در آن‏ها وجود دارند، برای ما کاملاً مشخص نشده‏اند.
از نظز پزشكي: سگ حامل ميكروب هاي خاصي است كه براي انسان بسيار مضر است. از جمله بيماري هاري كه از طريق بزاق دهان سگ به انسان منتقل مي شود و در ظرف چندروز مي تواند انسان را به كام مرگ بكشاند. همچنين سگ ناقل برخي از بيماري ها مانند كيست هيداتيك و غيره است و به عنوان ناقل و واسطه بين بيماري اصلي و انسان عمل مي كند.
بنابه فرض كه روزگاري فرا برسد كه بشر با استفاده از تمام امكانات داروئي سگ را استريل كند؛ به گونه اي كه هيچ گونه بيماري نداشته باشد، باز هم سگ نجس است. زيرا علم تجربي فقط در حد حسيات و آنچه با وسايل فيزيكي كشف مي كند مي تواند نظر دهد. در حالي كه علت نجاست سگ بيماري و غيره نمي باشد. علت اصلي آن را فقط خداي سبحان مي داند و بس. اگر روزي حتي تعداد امراضي كه به وسيله سگ منتقل مي شود افزايش يابد (بيشتر كشف شود) باز هم بر نجاست سگ نمي افزايد. بنابراين آنچه در اينگونه موارد لازم است مورد توجه قرار گيرد حكمت هايي است الهي، كه ما از آن خبر نداريم. البته بايد تلاش كنيم بر اين حكمت ها دسترسي پيدا كنيم؛ ولي اگر هم دسترسي پيدا نكنيم حكم خدا عوض نمي شود.
نكته ديگر اينكه قوانين الهي مانند قوانين بشري هم موارد مثبت دارد، هم موارد منفي. همانگونه كه در مورد علت پاك بودن گوسفند و گاو هيچ سوالي نمي كنيم نبايد از علت نجس بودن سگ هم سوال كرد؛ هر دو تعبدي است، يعني بايد هر چه خداوند گفته است بدون چون و چرا بپذيريم. همچنانكه اگر پزشك حاذق بگويد شكر شيرين را نخور و حنظل تلخ را بخور تا خوب شوي بايد بگوييم سمعا و طاعتا.

با صرف نظر از جهات بهداشت جسم توجه به دو نکته ذيل از جهت بهداشت رواني متعاقب اين حکم سودمند است:

1_ اکنون که سگ و خوک به عنوان دو حيوان نجس العين توسط احکام شريعت معرفي شده اند باز هم مي بينيم که بسياري از افراد با سگ و خوک انس فراوان دارند آنقدر که گاه رفتار و بازي با سگ براي آنان شيرين تر از هم نشيني با اعضاي خانواده شان مي باشد. اکنون فرض مي کنيم که اين حکم اسلامي نبود، آن وقت پيامد آن اين بود که بسياري از انسانها حتي اهل ايمان سگي در خانه داشته باشند و فرزندان آنها با آنان انس بگيرند و با خود آنان با آن سر گرم شوند ، با کمي دقت مي يابيم براي کاري که هيچ ارزش معنوي و حتي مادي ندارد تا چه اندازه وقت و هزينه هاي فراوان صرف مي شد و انسانها را غافل از کارهاي مفيد خويش مي ساخت و در مقابل آن خوي حيواني آنان به دليل انس با حيواني چون سگ رشد مي کرد و از انسانيت دور مي گشتند. بنابراين با دقت در هدف خلقت که A}«ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون»{A؛ V}(سوره ذاريات آيه 51) {V (ما جن و انس را خلق نکرديم مگر براي اينکه عبادت کنند) مي يابيم که حکم به نجات و دوري از اين حيوانات بسيار بجا و دقيق است.
2_ فلسفه جعل برخي از احکام ، پرهيز از موضوع آن و فاصله گرفتن از آن به عنوان يک خطر جدي است، مثلا گاهي بيان مي کنند به سيم لخت دست نزنيد تا دچار برق گرفتگي نشويد، و معمول خطرات اين گونه است همان طوري که در مورد نوع گناهان اين است که فلان کار را انجام ندهيد اما در کنار ترانس هاي قوي يا دکل هاي فشار قوي برق نه تنها نبايد با آنها تماس حاصل کرد بلکه نبايد به آنها نزديک شد و گرنه در فاصله کم، تأثير زيان بار خواهد داشت «سگ بازي» و نيز استفاده از «گوشت خوک» با توجه به تأثير رواني آنها بسيار مضر است که خيلي ها به آن مبتلا هستند خصوصا با توجه به اقليت هاي ديني که مثلا استفاده از گوشت خوک را جايز دانسته يا سگ بازي در عرف فرهنگي بيگانگان امري پسنديده بود. کما اينکه از جمله تفريحات درباريان و اشراف همين امر بود و حتما توجه داريد که خوک مظهر شهوت و بي غيرتي است و بر اساس علوم پزشکي و روان پزشکي ثابت شده است که صفات گوشت حيوانات به خورنده آنها سرايت مي کند. از اين رو حکم شرعي مبني بر نجاست اين دو حيوان، مقدمه اي براي فاصله گرفتن از اين حيوانات و استفاده هايي است که بيگانگان اقليت ها و يا افراد لاابالي و بي اعتنايي به مسايل شرعي مي نمايند. ناگفته نماند معمولا هر حيواني يک يا چند خصلت خوب دارند بايد از آنها در همان جهت بهره برد. سگ به عنوان يک حيوان باوفا، در برخي کارها از جمله در محافظت از گله هاي گوسفند و يا شکار برخي حيوانات مورد استفاده است و نهي در اين مورد نيست بلکه «کلب معلم» يعني سگي که براي شکار تعليم داده شده، احکام خاصي دارد که مي تواند بيشتر اين حيوان را در خدمت انسان قرار دهد. ولي اين مسأله باعث نمي شود که زندگي و رابطه انسان را به سگ بازي يا آميختگي و انس با سگ کنيم به ويژه با در نظر گرفتن آثار زيان بار روحي و جسمي زيانباري که در اين حد از ارتباط وجود دارد.

پاك و نجس بودن مواد غذايي

احكام نجاسات

مسئله 1- خوردن و آشاميدن چيز نجس، حرام است و نيز خورانيدن عين نجس به كودكان در صورتي كه ضرر داشته باشد حرام است، بلكه اگر ضرر هم نداشته باشد،بنابر احتياط واجب بايد از آن خودداري كند.
مسئله 2- اگر ميزبان در بين غذا خوردن بفهمد، غذا نجس است بايد به مهمان ها بگويد، اما اگر يكي از مهمان ها فهميد، لازم نيست به ديگران خبر دهد، ولي چنانچه طوري با آنان معاشرت دارد كه مي داند به واسطۀ نگفتن خود او هم نجس مي شود بايد بعد از غذا به آنان بگويد.
بنابر اين، اگر رستوران داران متوجه شدند غذايي نجس شده نمي توانند آن غذا را به مشتريان عرضه كنند.حتي اگر برخي از مشتريان مشغول استفاده از چنين غذايي باشند، برميزبان ( رستوران دار و عوامل دست اندركار ) واجب است به آنها اطلاع دهند و قيمت چنين غذايي را هم نبايد دريافت كند.
* راه ثابت شدن نجاست آن است كه:
1- خود انسان يقين كند و اگر شك ياگمان داشته باشد، لازم نيست دوري نمايد.
2- كسي كه چيزي در اختيار اوست، بگويد آن چيز نجس است،مثلاً آشپز بگويد لوازم آشپزخانه نجس شده است.
3-دو مرد عادل بگويند چيزي نجس است و نيز يك نفر عادل هم بگويد بنابر احتياط واجب بايد اجتناب كرد.

 نجاسات و مواد غذايي

هر چند قانون كلي اسلام در اشياء پاك بودن آنهاست و همه عالم، بجز چند مورد استثنايي، همگي پاك مي باشد،ولي از آنجاكه ممكن است در تهيه مواد غذايي برخي از آنها نجس شود، آشنايي با برخي از آلودگي ها و نجاساتي كه مورد نياز باشد لازم مي نمايد.
مسئله1- ادرار و مدفوع هر حيوان حرام گوشت كه خون جهنده دارد ، نجس است. فضله حيوانات كوچك مانند پشه و مگس كه گوشت ندارند، پاك است.
مسئله 2- فضله پرندگان حرام گوشت، نجس است.
مسئله 3- گربه و موش پاك اند؛ ولي ادرار و مدفوع شان نجس است.
سؤال: اگر شك داريم كه شيئي سياه رنگ كه درغذا ديده شده فضلۀ موش است يا نه، آيا غذا نجس است؟
جواب: در فرض شك، پاك است و تفحص لازم نيست.
سؤال: اگر برنج را تازه خيس كرده ايم و فضلۀ موش در آن ديده شد، راه پاك شدن دارد،‌ يا نه؟
جواب: اگر آب نجس به باطن برنج نفوذ نكرده، مي شود آن را آب كشيد.
سؤال: در فرض بالا اگر شك كنيم كه آب نجس به باطن رسيده يا نه، چه حكمي دارد؟
جواب: باطن برنج پاك است.
سؤال: اگر بعداز پخته شدن برنج ودم كشيدن آن، فضله موش ببينيم و ندانيم هنگام خيس كردن بوده يا بعد از پخته شدن افتاده است، چه حكمي دارد؟
جواب: اگر احتمال مي دهيد بعد از پخته شدن و تمام شدن آب برنج افتاده، همان جاي نجس و مقداري از اطراف آن را برداريد، بقيه پاك است.
سؤال: اگر فضلۀ موش يا خون يا نجاست ديگري در آبگوشت و خورشت ديده شود، چه حكمي دارد؟
جواب:آب گوشت وخورشت نجس است ولي مواد ديگر اگر در آب نجس نجوشيده و آب نجس در آن نفوذ نكرده، با آب كشيدن پاك مي شود.
سئوال 1_ چه چيزي « مطهر» مي گويند؟
جواب ـ به هر چيزي كه نجس را پاك مي كند.

س 2_ مطهرات چند چيز است؟

ج ـ دوازده چيز نجس را پاك مي كند كه عبارتند از: آب، زمين، آفتاب، استحاله، كم شدن دو سوم آب انگور جوشيده بنا بر نجاست آن، انتقال، اسلام، تبعيت، برطرف شدن عين نجاست، استبراء حيوان نجاست خوار، غايب شدن مسلمان و رفتن خون متعارف از حيوان.
س 3_ آب به چه شرايطي چيز نجس را پاك مي كند؟
ج ـ آب با چهار شرط چيز نجس را پاك مي كند: اول، مطلق باشد. دوم پاك باشد. سوم وقتي چيز نجس را مي شويند آب مضاف نشود و بو يا رنگ و مزه نجاست نگيرد. چهارم بعد از آب كشيدن چيز نجس عين نجاست در آن نباشد.
س ۴_ ظرفي را كه سگ ليسيده يا با آن آب و ساير چيزهاي روان را آشاميده چگونه بايد شست و پاك كرد؟
ج ـ ظرفي را كه سگ ليسيده يا از آن ظرف آب يا چيز روان ديگري را خورده بايد اول با خاك پاك خاك مال كرد و بعد يك مرتبه در آب كر يا جاري و يا دو مرتبه با آب قليل شست.
س ۵_ با چه شرايطي كف پا و ته كفش نجس را پاك مي كند؟
ج ـ ‌با سه شرط، اول؛ زمين پاك باشد. دوم؛ خشك باشد. سوم؛ اگر عين نجس مانند خون و بول يا متنجس مانند گل كه نجس شده در كف پا و ته كفش است با راه رفتن يا ماليدن پا به زمين برطرف شود و نيز زمين بايد خاك يا سنگ و مانند آن باشد و با راه رفتن روي فرش و حصير كف پا و ته كفش نجس پاك نمي شود.
س ۶_ حكم آجر گچ و سيمان كه از ريگ درست شده چه مي باشد؟
ج ـ حكم زمين را دارد.
س ۷_ براي پاك شدن كف پا و ته كفش چند قدم روي زمين بايد برداشت؟
ج ـ بهتر است پانزده ( 15) قدم يا بيشتر راه برود اگر چه با كمتر از پانزده قدم يا ماليدن پا بر زمين نجاست برطرف شود.
س ۸_ آفتاب چه چيزهايي را پاك مي كند؟
ج ـ آفتاب زمين و ساختمان و چيزهايي كه مانند درب و پنجره در ساختمان به كار برده شده همچنين ميخي را كه به ديوار كوبيده اند پاك مي كند.
س ۹_ آفتاب با چه شرايطي زمين ساختمان و چيزهايي كه مانند درب و پنجره در ساختمان به كار برده مي شود را پاك مي كند؟
ج ـ با پنج شرط: اول؛ چيز نجس طوري تر باشد كه اگر چيز ديگري به آن برسد تر شود پس اگر خشك باشد بايد آن را تر كنند تا آفتاب خشكش كنند. دوم؛ اگر عين نجاست در آن چيز باشد پيش از تابيدن آفتاب آن را برطرف كنند. سوم؛ چيزي از تابيدن آفتاب جلوگيري نكند پس اگر آفتاب از پشت پرده يا ابر و مانند آن بتابد و چيز نجس را خشك كند آن چيز پاك نمي شود ولي اگر ابر يا پرده به قدري نازك باشد كه از تابيدن آفتاب جلوگيري نكند اشكال ندارد. چهارم؛ آفتاب به تنهايي چيز نجس را خشك كند. پس اگر مثلاًًًًًً چيز نجس بر اثر باد و آفتاب خشك شود پاك نمي گردد ولي اگر باد به مقداري كم باشد كه بگويند: آفتاب آن را خشك كرده اشكال ندارد. پنجم؛ آفتاب مقدار زمين يا ساختماني را كه نجاست به آن فرو رفته در يك مرتبه خشك كند و بار ديگر زير آن را خشك نمايد فقط روي آن پاك مي شود و زير آن نجس مي ماند.
س ۱۰_ آيا آفتاب حصير درخت گياه نجس و …. را پاك مي كند؟
ج ـ آفتاب حصير درخت گياه نجس و هر چيز ثابت يا شبيه به ثابت را پاك مي كند.
تا زمانی که نعمت ها وجود دارند ، ناشناخته می مانند . اما همین که از دست بروند ، ارزش آن ها دانسته می شود »-برای حفظ سلامتی جسم و تضمین سلامتی روحی انسان بعضی چیزها را حرام و بعضی دیگر را حلال اعلام کرده است
خون ، ادرار ، مدفوع و سگ
ابتدا ظاهر خون را پاک می شوییم بعد 3 مرتبه روی آن آب می ریزیم ولی اگر آب شیر باشد ( لوله کشی ) یک بار هم کافی است .
برطرف کردن خود نجاست 2- هنوز خیس باشد 3- آفتاب مستقیم به ان بتابد و خشک کند