گرافیک محیطی(Environmental Graphic)

در این تحقیق و مقاله به موضوع گرافیک محیطی (Environmental Graphic)، تعاریف و زمینه های فعالیت ، اهداف گرافیک محیطی ، نقش گرافیک محیطی ،گرافیک محیطی و تاثیر آن بر زندگی امروز و تفاوت تبلیغات محیطی با گرافیک محیطی می پردازیم

گرافیک محیطی

تعاریف و زمینه‌های فعالیت گرافیک محیطی

طراحی گرافیک محیطی (به انگلیسی: Environmental Graphic Design- EGD)، برقراری ارتباط گرافیکی در محیط ساخته‌شده است.» «جامعۀ گرافیک دیزاینرهای محیطی که در سال ۱۹۷۳ بنا گذارده شده و بیش از ۱۰۰۰ عضو از سراسر جهان دارد، در سایت خود و در پاسخ به سؤال گرافیک دیزاین محیطی چیست؟ می‌نویسد: گرافیک دیزاین محیطی بسیاری از رشته‌های دیزاین را دربرمی‌گیرد که شامل دیزاین گرافیک، معماری، معماری داخلی، لَنداِسکِیپ، و دیزاین صنعتی می‌شود. همۀ این رشته‌ها به جنبه‌های بصری مسیریابی، اطلاعات و هویت ارتباطی و شکل‌دادن به ایدۀ مکان توجه دارند و تجربه‌هایی را می‌آفرینند که مردم را به محیط پیوند می‌دهند. از نظر این انجمن، مثال‌های معمول از آثار گرافیک دیزاین محیطی عبارتند از: طراحی سیستم‌های راهیابی، گرافیک‌های معمارانه، سایناژ، دیزاین نمایشگاهی، گرافیک‌های هویتی، محیط‌های پویا، دیزاین شهری، دیزاین پیکتوگرام، دیزاین فروشگاهی، نقشه و برندسازی محیطی. البته این انجمن خاطرنشان می‌سازد که امروزه به طور فزاینده‌ای گرافیک دیزاین محیطی درگیر عناصر پویای فناوری دیجیتال می‌شود.»

اهداف گرافیک محیطی

«از مهم‌ترین اهداف کلی طراحی گرافیک محیطی می‌توان به مواردی نظیر تسهیل در امر ارتباط، ادراک محیط و ایجاد هویت بصری اشاره کرد. با این‌همه اهدافی تفصیلی نیز وجود دارند که در درون هر یک از آثار گرافیک محیطی بایستی به بررسی آن‌ها پرداخت.»
وجه تشابه و تفاوت با هنرهای دیگر
«برای بسیاری از علوم و هنرها نمی‌توان مرز مشخص و تفکیک شده‌ای ترسیم کرد. در این صورت، می‌گوییم که این موضوع خط فاصل ندارد ولی حد فاصل دارد. با توجه به معنا و مفهومی که از تعاریف گرافیک محیطی استنباط می‌شود این هنر (؟) حد فاصل دارد نه خط فاصل. پس با بسیاری از موضوع‌های هنری دیگر نه‌تنها مرز مشترک دارد، بلکه لبۀ این مرزها روی یکدیگر قرار می‌گیرد و همپوشانی ایجاد می‌کند. در واقع حوزۀ طراحی گرافیک محیطی چنان وسیع است که وام‌دار بیشتر هنرهاست و با انواع فناوری‌های جدید در ارتباط و از آن‌ها بهره‌مند است. از ماکرو-تلویزیون‌های مسطح گرفته تا نورپردازی‌هایی که بر آبشارهای مصنوعی انجام می‌گیرد و نیز جدیدترین دستگاه‌های چاپ و برش به صورت رنگی و لیزری، همه در خدمت این هنر قرار می‌گیرند. موضوع‌هایی مثل نورپردازی، شناخت مواد و مصالح جدید و نیز آشنابودن به آخرین دستاوردها همه در ارائه کیفیت مطلوب سهیم‌اند.»

چالش‌ها در نظریه و عمل در گرافیک محیطی

«در طی چند دهۀ گذشته، گرافیک دیزاین محیطی به سرعت از سایناژ و راهیابی به ساختن محیط پیشرفت کرده است و در راه تبدیل به یک توانمندساز شهرهای باهوش قدم برمی‌دارد. به همین دلیل است که در سال ۲۰۱۳ هیات مدیرۀ جامعۀ گرافیک دیزاینرهای محیطی به تغییر نام انجمن رأی داده تا به‌طور دقیق‌تری طبیعت گسترش‌یابندۀ ارتباط در محیط ساخته‌شده با گرافیک دیزاین تجربی را بازتاب دهد.» «روشن است که این حیطه چنان گسترده و متشکل از علل و عوامل گوناگونی است که ارائه تعریفی جامع از آن به راحتی میسر نیست. با وجود این، در اذعان به گستره و تنوع بالقوۀ طراحی گرافیک محیطی، محدودکردن موضوع ارزش چندانی ندارد. نیاز واقعی، ارائه تعاریفی است که دربرگیرندۀ موضوعات اصلی و مرکزی آن باشد تا اینکه حواشی و مرزهای آن را تعیین کند. چرا که به همراه جوامع رو به گسترش امروز و بروز انقلاب ارتباطات و فناوری که موجب تلاشِ هرچه بیشتر در جهت خلق آثاری متنوع در این حیطه شده‌ است، پیش از هر چیز ما را به شناسایی، توضیح و بررسی نظریات و اقدامات اساسی و حتی خلق آثار تازه رهنمون می‌شود… گرافیک محیطی را با تبلیغات محیطی که مخاطبانی خاص را در جهت اهداف عموماً تجاری، هدف قرار می‌دهد، نباید اشتباه گرفت و محدود کرد؛ اگرچه می‌توان زمینه‌های مبهمی را نیز در تعریف گرافیک محیطی شناسایی نمود. به طور مثال آیا هدف از طراحی گرافیک محیطی باید صرفاً دگرگونی در کیفیت‌های بصری و فضایی باشد یا به روابط عمیق‌تر اجتماعی و فرهنگی بین عناصر، فضاها و انسان‌ها بپردازد؟ آیا کانون توجه طراحی گرافیک محیطی باید محصول آن (محیط) باشد یا فرایندی که محصول را به وجود می‌آورد؟»

گرافیک محیطی چیست؟

ارتباطات عصر حاضر فرم های مختلفی را در بر میگیرد از ماهواره ها گرفته تا ساعت های مچی، اما علوم جدید نتوانستند جانشین فرم های قدیمی ارتباطات از قبیل نوشته ها و علایم بشوند به هر صورت با توجه اینکه جامعه به سرعت پیچیده می شود علایم نیز به همان صورت پیشرفت میکنند به طوری که وجود علایم زیاد نوعی آلودگی تصویری را به وجود آورده است به هر صورت امروزه ما سعی در گریز از آشفتگی های بصری داریم.
طراحی گرافیک محیطی نه به تنهائی هنر است نه به تنهائی علم , بلکه شامل هر دو وجه میباشد. طراحی باید مخلوطی از تاثیرات خلاقه موثر باشد به صورت بررسی منطقی و تکنیک و اینکه چگونه کار باید انجام شود.نتیجه چنین ترکیبی سبب به وجود آمدن علائمی می شود که به طور موثر با مردم ارتباط برقرار میکند.در گرافیک محیطی سعی میگردد با اتکاء و با استفاده از تجربه های خلاق هنری شرایط مناسب برای زندگی انسان معاصر بوجود آید.
در گرافیک محیطی پیوند انسان با محیط تصحیح شده , نکات غیر ضروری و نادرست آن حذف ونکات ضروری آن مورد تاکید قرار گرفته و بر جسته می شود .در گرافیک محیطی اطلاع رسانی , ساده سازی و در یافت شدنی بودن ارتباطات انسان و زیبائی شناسی جدید و مناسب مورد توجه قرار میگیرد.

نقش گرافیک محیطی

گرافیک محیطی به عنوان یکی از شاخه های رسیدن به اهداف نقش بسزائی داردو بخش عمده ای از فعالیت های تبلیغاتی و تجاری را در بر میگیرد.طراحی گرافیک در اعلان های تبلیغاتی و تجاری تلویزیون،سینما،بسته بندی کالاها،علائم راهنمایی و رانندگی،ویترین مغازه ها،تزیین خیابانی وعمومی نظیرهتل ها،فرودگاهها،متروها و…نقش عمده ای دارد.
گرافیک محیطی به عنوان یکی از شاخه های گرافیک در رسیدن به اهداف بالا نقش بسزائی دارد.انسان به واسطه ی گرافیک محیطی با محیط پیرامون خود سخن میگوید وبا دیگران ارتباط برقرار میکند.گرافیک محیطی در ایجاد فضایی مطلوب و دلنشین برای افراد جامعه نقش موثری دارد.
مقصود از تمام طرح های گرافیکی برای محیطی داخلی و خارجی ایجاد فضایی مطلوب برای زندگی پرنشاط وسالم است.گرافیک محیطی را میتوان به دو گونه گرافیک محیطی دو بعدی یا مسطح و سه بعدی یا حجمی تقسیم کرد.

گرافیک محیطی و تاثیر آن بر زندگی امروز

ارتباطات عصر حاضر فرم های مختلفی را در برمی گیرد، از ماهواره ها گرفته تا ساعت های مچی، اما علوم جدید نتوانستند جانشین فرم های قدیمی ارتباطات از قبیل نوشته ها و علایم بشوند….
به هر صورت با توجه به اینکه جامعه به سرعت پیچیده می شود علایم نیز به همان صورت پیشرفت می کنند به طوری که وجود علایم زیاد، نوعی آلودگی تصویری را به وجود آوردهاست و امروزه ما سعی در گریز از آشفتگی های بصری داریم.
طراحی گرافیک محیطی نه به تنهایی هنر است نه به تنهایی علم، بلکه شامل هر دو وجه است، طراحی باید مخلوطی از تاثیرات خلاقه موثر باشد به صورت بررسی منطقی و تکنیک و اینکه چگونه کار باید انجام شود. نتیجه چنین ترکیبی باعث به وجود آمدن علائمی می شود که به طور موثر با مردم ارتباط برقرار میکند. در گرافیک محیطی سعی می شود با اتکا و با استفاده از تجربه های خلاق هنری شرایط مناسبی برای زندگی انسان معاصر به وجود آید. در گرافیک محیطی پیوند انسان با محیط تصحیح شده، نکات غیرضروری و نادرست آن حذف و نکات ضروری آن مورد تاکید قرار گرفته و برجسته می شود. در گرافیک محیطی اطلاع رسانی، ساده سازی و دریافت شدنی بودن ارتباطات انسان و زیباییشناسی جدید و مناسب مورد توجه قرار میگیرد.

گرافیک محیطی و تاثیر آن بر جامعه

زمانی که یک ساختار گرافیکی در ارتباط مستقیم با اقشار مختلف یک جامعه شهری بود و هدف آن ایجاد یک فضای زندگی مساعد و دلپذیر و هماهنگ ساختن با سن و فرهنگ و خلق و خوی افراد آن جامعه باشد از آن به عنوان گرافیک محیطی یاد می شود.
بدیهی است در صورتی که تدابیر مقتضی از طرف اداره کنندگان در زمینه های مختلف در طراحی مناسب و اصولی عناصر تشکیل دهنده گرافیک محیطی صورت نگیرد محیط زیست و زندگی شهروندان به صورت مکانی غیرقابل تحمل و متشنج در خواهد آمد. چرا که با ایجاد مجموعه ای متناسب از نظر شکل و رنگ می توان موجبات امیدواری و کشش افراد جامعه را برای زندگانی فراهم ساخت و اسباب شور و شوق عمومی را فراهم نمود و روح تازه به اجتماع داد. رنگ در گرافیک محیطی اثر به سزایی دارد زیرا باعث ایجاد نما می شود. مثلا با دیدن اتوبوس قرمز دو طبقه یاد لندن می افتیم و در چنین شهری یا شهرهای شمالی خود، که فضای سبز زیادی دارند باید از رنگ سبز استفاده کرد و رنگ مکمل آن تحریک برانگیز است. پس رنگ بندی محیطی که با ملاحظات اقلیمی باید در نظر گرفته شود طبیعی است برای عدهای که در محیط گرمسیری زندگی میکنند نباید رنگ گرم به کار برد بلکه بهتر است از رنگ های سرد استفاده کرد همانطور که گنبدهای فیروزهای و آبی در بافتهای قدیمی کویری بسیار دلنشین است.

هدف گرافیک محیطی

• مردم را به ساده ترین شکل راهنمایی می کند.
• زیباسازی از طریق به کارگیری اصول فرم، طرح و هماهنگی آنها با یکدیگر و محیط پیرامون خود انجام می گیرد.
• افزایش سطح فرهنگ جامعه در قالب اهداف تبلیغاتی فرهنگی و تجاری از طریق دیوار آگهی ها، بنرها و غیره.
طراحی محیطی می کوشد تا بین طرح هایی که ارائه میدهد و هر آنچه از پیش در محیط وجود دارد هماهنگی ایجاد کند.
عوامل معینی چون جغرافیای محیط «آب و هوا» نور خورشید «میزان بارندگی» نوسان حرارتی «پوشش گیاهی و … به عنوان بخش های طبیعی و زیست محیطی و مجموعه عواملی چون نوع معماری و مواد و مصالح، فضاهای آمد و شد، میزان تردد و… به عنوان بخش های ساخته شده ناشی از حضور انسان عواملی است که طراح در جریان کار خود باید آنها را بشناسد و مورد توجه قرار دهد.

تفاوت تبلیغات محیطی با گرافیک محیطی

مهمترین نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که امروزه تبلیغات از هنر گرافیک بهره می‌گیرد تا به اهداف خود دست یابد. گرافیک لزوماً یک حوزه بصری است که از دوران کهن با هدف انتقال مفهوم و زیبایی بصری از آن استفاده می‌شد. هنر، زیبایی را در نهاد خود دارد. ما در اینجا به مفهوم اصیل هنر نزدیک می‌شویم و از این منظر، هنر نازیبا دیگر هنر نیست. ایرانیان باستان قبل از هخامنشی این هنر را در اختیار داشتند و از آن استفاده می‌کردند. فرش ایرانی یکی از زیباترین گرافیک‌های دنیا است.
طراحان آن نهایت سلیقه را بکار می‌برند تا اثری زیبا خلق کنند. تغییر و تحولات تاریخی جبراً شرایطی را ایجاد کرد که این شرایط لزوم اطلاع رسانی را در تمام زمینه های اجتماعی، سیاسی، خبری، عبادی و تجاری افزایش داد و کاربرد ابزاری با نام گرافیک نوین مطرح شد. بنابراین، امروزه گرافیک نه تنها به عنوان یک هنر، بلکه به عنوان عامل رسانه ای عمل می‌کند.
همانطور که گفته شد، گرافیک تبلیغات نیست. بحث تبلیغ مربوط به دانش دیگری است که طراح گرافیک از آن دانش بی بهره است. تفاوت تبلیغات و گرافیک از این عامل ناشی می‌شود که اطلاع‌رسانی تبلیغی با نوعی مبالغه همراه است. تبلیغات برای دستیابی به اهداف تجاری، سیاسی و اجتماعی تمام ابزار ها را بکار می‌گیرد. در واقع ادبیات، موسیقی، نقاشی و شعر در ترکیب با یکدیگر و برای انتقال پیام به مخاطب مورد استفاده قرار می‌گیرند. کارهای گرافیکی گذشته از بعد اطلاع رسانی و قابلیت استفاده برای مخاطبان، آهنگ‌های بصری یک جامعه هستند. آثار گرافیکی به میزان زیادی تولید می‌شوند و قسمت اندکی از آثار به حیطه‌ هنر وارد می‌شود. این یک نگاه هنرمندانه (و نه صرفاً یک نگاه مصرف‌گرایانه و منفعت طلبانه) است. امروزه به سبب گسترش شرکتهای تبلیغاتی تعداد طراحان هنرمند رو به کاهش است. در تمام دنیا طراحان در مکان‌هایی که به امر تبلیغ می‌پردازند حضور دارند و خواسته‌های کمپانی تبلیغاتی را در قالب تصاویر و گرافیک بیان می‌کنند.