توضیحاتی درباره آدامس و نحوه تولید آن

آدامس چیست؟

تحقیق و مقاله درباره آدامس ، مواد تشکیل دهنده و تشریح روند تولید آن

آدامس به عنوان یکی از تنقلات جذاب با ویژگی های منحصربه فردش بازار مناسبی را به خود اختصاص داده است. در کشور ما مصرف آدامس بالاست اما متاسفانه تولید داخلی پاسخگوی نیاز بازار نیست و بخش عمده این نیاز از ترکیه تامین می شود. در این مطلب خط تولید آدامس را تشریح می نماییم و شما را با روش تولید آدامس آشنا می کنیم. امیدواریم به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری مدنظر شما عزیزان قرار گیرد و اطلاعات موجود کمی در جهت تهیه طرح توجیهی شما باشد.
آدامس نوعی جویدنی مصنوعی است که برای تازه کردن دهان یا بوبَری یا سرگرمی و مزیدن به کار می‌رود. در قدیم به گونه‌ای آدامس رایج در ایران سَقِّز گفته می‌شد. نام آدامس تلفظ نادرستی است از مارک آدمز (Adams) که بر روی سقزهای وارداتی اولیه به ایران دیده می‌شد. این آدامس‌ها توسط توماس آدامز آمریکایی تولید شده‌بود که از نخستین سازندگان آدامس‌ها به شکل امروزی بود. وی آدامس تولیدی خود را سقز جویدنی نیویورکی آدمز (به انگلیسی: Adams New York Chewing Gum)‏ نام گذاشت.
پیشینهٔ آدامس‌های امروزی به دهه ۱۸۶۰ میلادی بازمی‌گردد، هنگامی که ماده‌ای به نام چیکله (chicle) تولید شد.
در قدیم صمغ به دست آمده از قطران پوست درخت غان را می‌جویده‌اند. پارافین هم یک پایه آدامس رایج دیگر بود، گرچه نمی‌توان آن را تا زمانی که در دهان گرم و مرطوب شود، جوید.

مواد تشکیل دهنده آدامس :

پایه آدامس (۳۰٪)، شیرین‌کننده‌ها (۵۹٪)، شیرین‌کننده‌های قوی (۰٫۵٪)، نرم‌کننده‌ها (۲٪)، شیره ذرت (۱۰٪)، طعم‌دهنده‌ها (۴٪)، اجزاء فعال (۵٪) و رنگ‌های غذایی و رنگ‌های خوراکی.
سده‌هاست که از آدامس برای تمیز کردن دهان یا خوشبو کردن تنفس استفاده شده‌است. اولین روش آدامس سازی در سال ۱۸۶۹ (۱۳۵ سال پیش) ابداع شد و ۵۹ سال بعد یعنی در سال ۱۹۲۸، آدامس‌هایی تولید شد که مواد دارویی به آنها اضافه می‌شد تا هنگام جویدن، مصرف کننده آنها را دریافت کند.
امروزه اغلب از شیرین کننده‌های مصنوعی از قبیل ساخارین، آسپارتام، آس سولفام و سیکلامات جهت طعم‌دار کردن آدامس‌ها استفاده می‌شود. مقدار موجود چنین شیرین‌کننده‌هایی در موادی ازقبیل برخی مواد شیرین ازجمله نوشابه‌های رژیمی و آدامس‌ها آنقدر نیست که از حد مجاز بیشتر شود و بنابراین خطری مصرف کنندگان را تهدید نمی‌کند.

آدامس‌های ویژه

۱- آدامس نیکوتین دار ۲- آدامس بادکنکی ۳- آدامس‌های حاوی ویتامین‌ها که ویژهٔ کودکان تهیه می‌گردد.

ترکیبات آدامس

انواع مختلفی از آدامس ها وجود دارد. شامل : آدامس جویدنی ، آدامس بادکنکی و آدامس متفرقه. مانند آدامس جرقه ای، آدامسی که در وسط آبنبات وجود دارد یا آدامسی که در وسط آن شیره طعم دار وجود دارد. مانند آدامس اولیپس.

صمغ پایه مصنوعی

صمغ پایه عمدتاٌ پلی مری است که به آن موادی مانند پر کننده ها Texturizers،نرم کننده ها Softners،امولسیفایرها ،آنتی
اکسیدانها ومواد ضد چسپندگی Anti tacking agent به دندان افزوده می شود.میزان مواد پر کننده صمغ پایه شامل کربنات کلسیم ،کربنات منیزیم و یا سیلیکات منیزیم ( تالک ۳ ) ، نباید در انواع جویدنی ، بیشتر از ۲۵ در صد و در انواع بادکنکی ، بیشتر از ۳۸ درصد وزن کل صمغ باشد.

صمغ طبیعی

صمغ طبیعی (سقز) اولئورزینی است که از تنه درخت استحصال ، وسپس ،فرآوری می شود که در ایران از درختی به نام بنه (ون) از خانواده پسته وحشی Pistacia atlantica بدست می آید.میزان کربنات کلسیم در صمغ طبیعی (سقز) نباید بیشتر از یک در صد وزن کل آن باشد.

پوشش آدامس

لایهً نازک ،براق وشکننده ای است که می توان انواع آدامس را با آن پوشش داد این پوشش معمولا از شربت شکر یا شیرین کننده ها ،رنگها و طعم دهنده های مجاز ، تغلیظ کننده ها وبراق کننده ها تشکیل می شود.
شکر
همان شکر سفید یا ساکارز
گلوکزمایع
شیرین کننده ها وحجم دهنده های مجاز خوراکی
شیرین کننده هاو حجم دهنده های مورد استفاده برای تولید آدامس عبارتند از : ایزومالت ، سوربیتول ، مانیتول، مالتیتول ، زایلیتول ، لاکتیتول ، ، استویا ، مالتو دکسترین ها ، پلی دکستروز ها ، فروکتو الیگوساکارید ها ، که میزان مصرف آنها با درنظر گرفتن عملیات خوب ساخت ۱ می باشد. طبق استاندارد اتحادیه اروپا حد مجاز برخی ازشیرین کننده ها به شرح زیر است :
۱ آسه سولفام پتاسیم ، حداکثر ۲۰۰۰ میلی گرم در کیلو گرم
۲ آسپارتام ، ۵۵۰۰ میلی گرم در کیلوگرم
۳ سوکرالوز، ۳۰۰۰ میلی گرم در کیلو گرم
۴ نمک آسپارتام- آسه سولفام، ۲۰۰۰ میلی گرم در کیلو گرم بر حسب آسه سولفام پتاسیم

اسانس های مجاز خوراکی
رنگهای مجاز خوراکی
اسیدهای آلی مجازخوراکی
اسید سیتریک
اسید مالیک
اسید تارتاریک
اسید استیک
اسیدلاکتیک
اسیداسکوربیک
اسید فوماریک
اسیدآلجینیک
اسیدگلوکونیک

تغلیظ کننده های مجازخوراکی
۱صمغ های مجاز خوراکی
۲ ژلاتین
۳ پکتین
۴ سدیم کربوکسی متیل سلولز
۵ صمغ عربی

نرم کننده های مجاز خوراکی
۱ سوربیتول
۲ لسیتین
۳ روغن هاو چربیهای خوراکی خوراکی مایع
۴ گلیسرین
آنتی اکسیدان های مجاز خوراکی
نشاسته خوراکی
براق کننده های مجاز خوراکی
موم کار نوبا
موم زنبور عسل
کاندلیلا
موم میکروکریستالین
پودر دکستروز

ترکیبات اصلی و اولیه آدامس

۱. Base آدامس ۲. شکر ۳. اسانس ۴. جلا دهنده

برای تولید آدامس در قدم اول باید از Base شروع کرد. Base آدامس ماده ای سفت و سفید رنگ است که دارای ترکیبات مختلفی می باشد. بیس هایی که از کشورهای خارجی وارد می شود، باید توسط مسئولین کنترل کیفی آزمایشگاه تست شده و تایید می گردد و وارد خط تولید می گردد. Base دارای اشکال مختلفی می باشد.
۱- Base های ورقه ای و ضخیم که به علت راحت تر بودن استفاده از آن در تولید دستی استفاده می شود.
۲- Base های فیتیله ای شکل .
۳- Base هایی که به شکل نخودچی و دایره ای شکل است که به علت راحت تر بودن توزین و استفاده در صنعت مکانیزه از آن استفاده می شود.
Base ترکیبی است از مواد آلی . یعنی ترکیبات رزینی . صمغ ( سقز )‌ chickel / موادمعدنی ، که در ایران فقط از کربنات کلسیم استفاده می شود و در کشورهای خارجی از پودر کالک استفاده می شود / و مواد حجم دهنده آدامس یا Filler
مخلوط بالا را در دمای بالا ۷۰_۶۰ درجه حرارت داده داخل میکسر می ریزند سپس در قالب می ریزند تا سرد شود. در این حالت Base آماده مصرف می شود. درجه حرارت میکسر باید تنظیم شود. اگر Base بیشتر از آن حرارت ببیند خراب شده و اگر کمتر باشد، آب نمی شود.
سپس Base آماده شده ، شکر اسانس و گلوکز را با یکدیگر مخلوط می کنیم. گلوکز استفاده شده باعث نرم کردن آدامس می شود. برای شیرین کردن آدامس شکر حتما باید به صورت پودر در بیاید. در غیر این صورت بلورهای شکر در حین جویدن آدامس ایجاد مشکل خواهد کرد.
مخلوط فوق را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه هم می زنیم و درون دستگاهی به نامExtuder می ریزیم. این دستگاه شبیه به چرخ گوشت است. مخلوط از خروجی دستگاه خارج شده و توسط ۴ غلطک ضخامت آن تنظیم می شود. برای آدامس های معمولی ضخامت بیشتر و برای آدامس Stick یا تخت ، خمیر کاملا نازک می شود. این دستگاه مجهز به فلزیاب نیز هست. در صورتی که دستگاه در حین عبور خمیر از این قسمت تشخیص وجود فلز را بدهد، دستگاه از کار افتاده و کارگر آن قسمت از خمیر را بریده و از خط خارج می کند.
خمیر آدامس در ادامه توسط تیغه ، برش های افقی و عمودی می خورد و قطعه قطعه تقسیم می شود. سپس ترکیب ورقه ای حاصل را داخل صفحات چوبی قرار می دهند تا آنها را انتقال دهند. بعد آنها را درون یخچال هایی با درجه حرارت زیر ۱۵ درجه به مدت ۱۵- ۱۰ ساعت بسته به شرایط محیطی قرار می دهند تا سفت شود در این قسمت مرحله اول به پایان می رسد.
در مرحله دوم قطعات آماده شده را درون دیگهای دراژه می ریزند. این دیگها ظرفهای بزرگ چرخانی است که توسط یک لوله بزرگ ، جریان هوا به درون آن دمیده می شود. علاوه بر آن داخل این دیگها توپهای پلاستیکی به اندازه توپ تنیس می اندازند که در حین چرخیدن ظرف ،‌ به آدامس ضربه وارد کرده و آنها را از یکدیگر جدا کند تا در حین ریختن شربت بر روی آن آدامس ها به یکدیگر نچسبد. بعد از جدا سازی تکه های آدامس آن را دوباره به سردخانه انتقال می دهند. برای درست کردن ترکیب براق روی آدامس ابتدا آب را به جوش می آورند و سپس تا حد اشباع شکر را به آن اضافه می کنند تا قوام پیدا کند. در این مرحله مهم نیست که شکر را به صورت پودر در آوریم . چون در آب حل شده و مشکلی ایجاد نمی کند. برای قوام بیشتر به آن پودر CMC) Carboccy Metilen Celulose ) اضافه می کنیم. این ماده پودر سفید رنگی است که آن را داخل آب جوش می ریزند تا به شکل ژله در بیاید. سپس آن را به شربت فوق اضافه می کنند تا شربت غلیظ شود. این ماده همچنین باعث می شود تا رطوبت درون آدامس حفظ شود. داخل آدامس به تناوب اسانس و CMC می ریزند تا شربت آماده شود.
بعد از آماده شدن دراژه ها و سرد شدن آدامس بدون جلا و سفید رنگ است. لذا در هنگام بسته بندی به کاغذ می چسبد. لذا جلا دهنده استفاده می کنند. Glasing agent یا جلا دهنده که به آن پودر کارنوباواکس نیز می گویند، پودر زرد رنگی است که برای این کار استفاده می کنند. برای سفید شدن آدامس نیز در آن از دی اکسید تیتانیوم استفاده می شود.
بعد از آماده شدن آدامس و جلا دادن ، آن را الک می کنند تا تکه های شکسته جدا شده و برای بسته بندی آماده شود.

ماشین آلات مورد نیاز تولید آدامس

۱ – میکسر
۲ – اکسترودر
۳ – فرم دهی
۴ – داژه
۵ – سورتینگ

۱ – میکسر : جهت مخلوط کردن شکر بین آدامس ، اسانس و گلوکز با یکدیگر استفاده می شود این میکسر دوجداره تمام استیل از نوعZ می باشد همراه با ژاکت آب گرم دارای ۲ محور که در خلاف یکدیگر با دورهای مختلف حرکت می کنند .
۲ – اکسترودر : جهت تزریق مواد مخلوط شده توسط میکسر به دستگاه فرم دهی طراحی شده است که به کمک ۲عدد ماردون پر قدرت این عمل انجام می گردد و برای سهولت و بازده بالاتر دستگاه، قسمت خروجی آن دارای المنت می باشد و عرض کار ۳۵ سانتی متر در نظر گرفته شده است .
۳ – فرم دهی : مواد خروجی از اکسترودر وارد دستگاه فرم دهی می شود این دستگاه دارای ۵ جفت غلطک می باشد که ضخامت آن قابل تنظیم است ۳ غلطک ابتدای وظیفه تنظیم ضخامت را دارند و غلطک های انتهایی وظیفه برش و شکل دهی روی محصول را به عهد دارند که هر کدام توسط الکتروگیربکس مجزایی حرکت می کند و سرعت آنها به تنهایی قابل تنظیم است .
۴ – دستگاه دراژه : پس از انجام عمل فرم دهی ، آدامس بصورت ورقه ای می باشد برای جدا شدن و لعاب دهی و براق کردن وارد دستگاه دراژه می شود این دستگاه بصورت چرخشی عمل کرده دارای دیگ استیل یا مسی ( با توجه به نیاز مشتری ) می باشد که بوسیله موتورگیربکس مجزا و بسیار کار آمد این عمل انجام می گیرد .
۵ – سورتینگ : پس از عمل دراژه امکان چسبیده شدن یا خرد شدن برخی از آدامس های تولیدی وجود دارد جهت جلوگیری از تاخیر در دستگاه بسته بندی و کیفیت محصول بوسیله دستگاه سورتینگ موارد ذکر شده از محصول اصلی خارج می گردد .

تشریح فرآیند تولید آدامس

خش اصلی آدامس یک صمغ رزینی یا صمغ آدامس است که رنگ و طعم‌های مختلف: پرتقالی، موزی، شکلاتی، نعناعی و… با افزودن اسانس هر یک از این طعم‌ها به این ماده اصلی به دست آمده است. ماده اصلی آدامس از مواد مختلفی شامل صمغ‌های گیاهی گرفته تا پارافین، موم زنبور عسل، پلی‌اتیلن و پلی‌ونیل استات متغیر است.
البته صمغ‌های درختان بیشتر در ساختن آدامس‌های اولیه و در واقع در ساخت ابعاد آدامس‌های امروزی استفاده می‌شده است و امروزه بیشتر کارخانجات آدامس‌سازی، از پارافین و موم زنبور عسل و سایر فرآورده‌های سنتتیک در فرمول آدامس خود استفاده می‌کنند. البته فرمول آدامس هر کارخانه‌ای کاملاً سری است و به صورت دقیق ارائه نمی‌شود، گرچه کلیات آن بین کارخانه‌های مختلف مشترک است.
در کاخانجات ساخت آدامس، ابتدا صمغ رزینی اولیه آدامس (ماده اصلی آدامس) در دمای ۱۱۵ درجه ذوب می‌شود و همان‌ طور که به صورت روان و نرم درآمده است، از یک شبکه سوراخ‌دار عبور داده می‌شود تا ناخالصی‌های آن گرفته شود. سپس این ماده مذاب وارد ظرف‌های بزرگ مخلوط‌کننده می‌شود و در آن‌جا اجزای دیگر آدامس مانند شکر، شیره غلات، مواد رنگی و مواد طعم‌دهنده و نگهدارنده به این مایع افزوده و مخلوط می‌شود.
این مایع یک‌دست سپس وارد بخش سردتری از دستگاه می‌شود که این قسمت از دستگاه، مواد واردشده را به کمک غلتک و با کاهش حرارت به صورت لایه‌های نازک آدامس در‌می‌آورد و به شکل‌ها و اندازه‌های دلخواه می‌برد. آدامس‌هایی که با غلاف‌های سخت آب‌نباتی پوشیده شده‌اند، باید در لایه‌های ضخیم‌تری تهیه شوند و مراحل ساخت طولانی‌تری هم دارند.

تفاوت آدامس بادکنکی و آدامس های معمولی

آدامس بادکنکی یه صورت دراژه در نمی آ‌ید و قالب آن متفاوت است. به علت الاستیسیته بیشتر، آدامس حای مواد آلی ( صمغ ) بیشتری است. همچنین به آن نرم کننده دیگری نیز می زنند. یعنی گلوکز به تنهایی نمی تواند تا این اندازه آدامس را نرم کند. در نتیجه به آن سوربیتول و گلیسیرین اضافه می کنند. در آدامس های دراژه اسانس و شکر را در دو مرحله اضافه می کنند. یعنی آن را هم به Base اضافه می کنند هم به پوشش روی آدامس .
ولی برای آدامس بادکنکی فقط در یک مرحله از اسانس و شیرین کننده استفاده می شود. همچنین به علت نرم بودن زیاد خمیر، نمی توان آن را توسط غلطک نازک کرد. بلکه آن را درون اکستوتد ریخته و به صورت نوار ۵۰- ۴۰ متری در می آورند. سپس آن را برش می زنند و بسته بندی می کنند.
برای آدامس استیک یا آدامس تخت نیز از همان نرم کننده آدامس بادکنکی استفاده می کنند تا آدامس که بسیار نازک است خورد نشود. سپس توسط غلطک بسیار نازک می شود و برش های عمودی می خورد ( بر خلاف آدامس دراژه )‌ سپس آدامس را به سردخانه انتقال می دهند و بعد از سرد شدن آن را به صورت طولی تا کرده و با دست جدا می کنند تا برای بسته بندی آماده شود.
دراژه های آماده شده و آدامس های استیک درون دستگاهی قرار می گیرند و بخش های شکسته و یا چسبیده به هم آن از یکدیگر جدا می شوند. سپس آن ها درون دستگاه بسته بندی قرار می دهند. این دستگاه می تواند دراژه ها را به صورت بسته های ۶ تایی در آورد. بعد از آماده شدن ، بسته های ۶ تایی درون بسته های مقوایی قرار گرفته و سلفون به دور آنها کشیده می شود.
بعد از سلفون کشی نیز آنها را به صورت چند تایی درون کارتن قرار داده و توسط دستگاه کارتن چسب کن خودکار ، کارتن ها را بسته بندی می شود
Relax : این آدامس توسط ایزومالت، سوربیتول، زایلیتول، مانیتول و آسپارتام شیرین شده است.
Dirol : این آدامس ۳۲ درصد سوربیتول، ۲۴ درصد مانیتول، ۴ درصد زایلیتول و مقداری هم آسپارتام دارد.
Orbit : این آدامس دارای مانیتول، سوربیتول و آسپارتام است.
Extra : این آدامس دارای مانیتول و سوربیتول است.