خانه / مطالب سایت / زیست شناسی / درباره یوزپلنگ یا یوز

درباره یوزپلنگ یا یوز

تحقیق درباره حیوان یوزپلنگ یا یوز

یوز

نام علمی: Acinonyx jubatus، جانوری مهره‌دار و پستاندار از راسته گوشتخواران، خانوادهٔ گربه‌سانان است. این جانور در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه‌قاره هند یافت می‌شد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده‌است. از میان دو زیرگونهٔ اصلی یوزپلنگ، یکی از زیرگونه‌ها که با نام (یوزپلنگ آسیایی) شناخته می‌شود در خطر جدی انقراض است و تعداد کمی از آن در دشت‌های مرکزی ایران به بقا ادامه می‌دهند.
بدن یوزپلنگ در درازای چندین میلیون سال به گونه‌ای پیشرفت پیدا کرده‌است که این جانور بتواند توانایی حرکت با تندی برابر با ۱۱۰ کیلومتر در ساعت را داشته باشد. سرعت یوزپلنگ در عرض ۳ ثانیه پس از شروع دویدن به ۹۶ کیلومتر در ساعت می‌رسد که از شتاب بسیاری از خودروهای مسابقه‌ای نیز بیشتر است. اندام باریک، پاهای لاغر و بلند، قفسه سینه‌ای کم پهنا ولی عمیق و جمجمه‌ای کوچک، ظریف و گرد، یوز را به سریع‌ترین جانور روی زمین تبدیل کرده‌است.
این جانور به آسانی از دیگر گربه‌سانان تشخیص‌پذیر است و آن را نه تنها از روی خال‌های روی بدن می‌توان متمایز کرد، که بدن باریک و کشیده، سر کوچک، چشم‌های بالا قرار گرفته، و گوش‌های کوچک و تا حدودی پهن شمایلی یکتا به او می‌دهند. طعمهٔ معمول یوزها آهوها (به ویژه آهوی تامسون)، ایمپالا، و دیگر پستانداران سم‌دار حداکثر تا ۴۰ کیلوگرم وزن هستند. یک نر بالغ تنها هر چند روز یک بار شکار می‌کند اما ماده‌های دارای توله تقریباً هر روز به شکار می‌پردازند. در حالی که سایر گربه‌سانان شکارچیان شب هستند، یوزها عمدتاً روزها فعال بوده و اغلب در اوایل بامداد و غروب آفتاب به سراغ طعمه‌های خود می‌روند.

شکار:

یوز با خفه‌کردن شکار از راه گرفتن گلویش آن را می‌کشد. در پرونده: یوزی در حال شکار ایمپالا
یوزها روش شکار کردن را از مادرانشان فرا می‌گیرند. آن‌ها از آغاز ۴ ماهگی گاه در کنار مادر خود به شکار می‌روند و هرچه سنشان بالاتر می‌رود این همراهی بیشتر می‌شود. اگرچه وجود بچه‌ها و بازیگوشیشان گاه باعث ایجاد مزاحمت برای مادر می‌شود، اما بودن فرزندان در هنگام شکار فرصت مناسبی به آن‌ها برای یادگیری فن گرفتن طعمه می‌دهد. گاه مادر با به دام انداختن بچه‌آهوان، آن‌ها را در اختیار فرزندانش می‌گذارد تا با بازی کردن با بچه‌آهوان و تلاش برای گرفتنش توانایی‌های شکاری خود را بالا برند

زیرگونه‌ها

گونه یوز دارای دو زیرگونه اصلی است: زیرگونهٔ آسیایی و زیرگونهٔ آفریقایی. هر چند در این مورد اختلاف نظر وجود دارد و برخی متخصصان تعداد بیشتری زیرگونه را در نظر می‌گیرند؛ از جمله زیرگونهٔ شمال‌غربی آفریقا (با نام علمی Acinonyx jubatus hecki) که یکی از چندین زیرگونهٔ مشتق‌شده از زیرگونهٔ آفریقایی است. شاه‌یوز نیز شکلی از یوز آفریقایی است با خال‌های درشت و پیوسته بر روی پوست که نه زیرگونه‌ای جدا، بلکه ریختی از این جاندار به شمار می‌رود. عامل پدید آمدن چنین رنگ‌آمیزی در پوست شاه‌یوز یک چیرگی است که اغلب در یوزهای جنوب آفریقا پدید می‌آید.
پراکندگی زیستگاه های منتخب یوزپلنگ آسیایی در ایران
تا قبل از دهه۱۳۵۰ گزارش مستندی از پراکندگی یوز در ایران موجود نیست، اما طبق شواهد موجود اکثراً مناطق استپی و بیابانی ایران از بمپور در بلوچستان تا طبس، پارک ملی گلستان، خوش ییلاق و ذخیرهگاه زیست سپهر توران، پارک ملی کویر، موته اصفهان، بافق یزد، خبروروچون و راور کرمان حاجی آباد بندرعباس و منطقه بهرام گور فارس مشاهده شده است. پراکندگی فعلی یوز آسیایی در مناطق تحت مدیریت کویر مرکزی، توران، میاندشت، بافق، نایبندان طبس، دره انجیر یزد،کالمند مهریز،عباس آباد نائین،سیاهکوه یزد و راور کرمان می باشد.

زیستگاه یوزپلنگ آسیایی

زیستگاه یوز در ایران دشتهای باز و پهناور و تپه ماهورهای وسیع استپی و بیابانی است. این مناطق با وجود بارندگی کم و محدود دارای پوشش گیاهی مناسبی است که در آن گونه هایی نظیر درمنه، گز، تاغ، قیچ، اسکنبیل، کاروان کش، ریش بز و اشنان مشاهده می شود. این پوشش زیستگاه مناسبی را برای جانورانی مانند آهو، جبیر، گوسفند وحشی و خرگوش که غذای اصلی یوز می باشند را فراهم می آورد. چنین زیستگاهی به یوز اجازه می دهد که به بهترین نحو از قابلیتهای فیزیولوژی و ریخت شناسی خود استفاده نماید.
یوزها مخاطره آمیزترین زندگی را در میان تمامی جانوران بیابانی دارند. دو نقطه ضعف معمولاً برای آنها گران تمام می شود. نخست اینکه قادر نیستند در ماههای گرم سال، گرمای خورشید را تحمل کنند؛ در این هنگام از سال آنها باید کاملاً در سایه باقی بمانند. اگر یوزی مورد آزار و اذیت قرار گیرد و مجبور به ترک پناهگاه خود و راه رفتن در آفتاب شدید شود، ریسک بزرگی کرده و پس از طی چند کیلومتر ممکن است بر اثر گرما تلف شود. دومین نقطه ضعف یوزهای ایران این است که به شدت نگران امنیت خود هستند و این نگرانی باعث استرسآنها می شود. وقتی انسان به آن نزدیک می شود، اولین واکنش آن این است بدون جلب توجه کاملاً بر روی زمین دراز بکشد تا خودش را استتار نماید. اگر عامل استرس نزدیک تر شود، جانور در اولین پناهگاه قابل دسترس مانند حفره ای در میان کوه ، لانه جانورانی نظیر روباه، خرگوش و یا کفتار پناه می گیرد. در نهایت اگر نتواند محلی را برای پنهان شدن بیابد سعی می کند فرار کند.

ارزش های یوز

۱. یوز مانند هر گونه جانوری دیگر از نظر ذخیره ژنتیک منحصر به فرد است و انقراض آن کره زمین را برای همیشه از آن ذخیره ژنتیک محروم می کند. هر گونه جانوری، به ویژه پستانداران وحشی در تحقیقات علمی از جمله تحقیقات پزشکی دارویی ارزش بسیاری دارند.
۲. یوز یکی از اجزا تنوع زیستی ایران است که با دیگر اجزا آن در ایران و با گونه های دیگر این خانواده در سایر نقاط جهان تفاوت دارد. یوز مانند هر جانور دیگری در ایجاد تعادل اکولوژیک موثر است و انقراض آن این تعادل را بر هم می زند.(در مناطقی که جمعیت پستاندارن گوشتخوار کاهش یافته باشد و ناهنجاری هایی مانند انفجار جمعیت جوندگان پیش آید.)
۳. یوز گونه پرچم در زیستگاه است و نشان دهنده وضعیت زیستگاه، وضعیت گونه های جانوری و گیاهی آن زیستگاه است. این گونه در حرکت های حفاظتی از ارزش نمادین بسیار بالایی برخوردار است. گونه پرچم می تواند گونه چتر هم باشد یعنی حفاظت از آن به منزله پوشش دادن حفاظت از تمام زیستگاهها و تمام گونه های گیاهی و جانوری آن زیست بوم است.
۴. یوز،یکی از جاذبه های طبیعت گردی ایران است که می تواند منبع ایجاد درآمد برای جوامع محلی باشد.

عوامل تهدید کننده یوزپلنگ در زیستگاههای مرتبط با آن:

۱- چرای مفرط دام در زیستگاه
۲- سگهای گله
۳- تخریب زیستگاه ‌(به هر صورت از قبیل راه سازی (جداسازی زیستگاه)- معدن کاوی- تخریب و تبدیل مراتع به مزرعه.
۴- اشغال زیستگاه توسط دام یا انسان
۵- شکار طعمه
۶- کاهش طعمه به دلایل مختلف
۷- تلفات یوزپلنگ به طرق مختلف بویژه تصادفات جاده ای

چنانچه هر چه زودتر اقداماتی برای حفظ یوز آسیایی نکنیم، این جانور با همان سرعتی که می دود، رو به انقراض می رود و به زودی به سرنوشت شیر ایرانی و ببر مازندران دچار خواهد شد و برای همیشه از سرزمینمان رخت برخواهد بست. به یاد داشته باشیم که ما حافظان آخرین بازمانده های یوز آسیایی هستیم. این وظیفه ماست که این امانت را به نسل های بعد از خود برسانیم.

مطلب پیشنهادی

جنگل برای کیست؟

جنگل برای کیست تحقیق و داستانی درباره جنگل و اهمیت حیاتی آن برای ما و …

۲ دیدگاه

  1. سرمایه ملی ما هستند این موجودات زیبا

  2. مشاور کسب و کار

    سلام
    .
    من از گوگل اتفاقی اومدم اما جالبه برام ۳۰ دقیقست اینجا دارم
    .
    با اجازتون اینجا برای دوستم تو واتس اپ فرستادم
    .
    ممنون

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *