خانه / مطالب سایت / زیست شناسی / درباره یوزپلنگ یا یوز

درباره یوزپلنگ یا یوز

تحقیق درباره حیوان یوزپلنگ یا یوز

یوز

نام علمی: Acinonyx jubatus، جانوری مهره‌دار و پستاندار از راسته گوشتخواران، خانوادهٔ گربه‌سانان است. این جانور در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه‌قاره هند یافت می‌شد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده‌است. از میان دو زیرگونهٔ اصلی یوزپلنگ، یکی از زیرگونه‌ها که با نام (یوزپلنگ آسیایی) شناخته می‌شود در خطر جدی انقراض است و تعداد کمی از آن در دشت‌های مرکزی ایران به بقا ادامه می‌دهند.
بدن یوزپلنگ در درازای چندین میلیون سال به گونه‌ای پیشرفت پیدا کرده‌است که این جانور بتواند توانایی حرکت با تندی برابر با ۱۱۰ کیلومتر در ساعت را داشته باشد. سرعت یوزپلنگ در عرض ۳ ثانیه پس از شروع دویدن به ۹۶ کیلومتر در ساعت می‌رسد که از شتاب بسیاری از خودروهای مسابقه‌ای نیز بیشتر است. اندام باریک، پاهای لاغر و بلند، قفسه سینه‌ای کم پهنا ولی عمیق و جمجمه‌ای کوچک، ظریف و گرد، یوز را به سریع‌ترین جانور روی زمین تبدیل کرده‌است.
این جانور به آسانی از دیگر گربه‌سانان تشخیص‌پذیر است و آن را نه تنها از روی خال‌های روی بدن می‌توان متمایز کرد، که بدن باریک و کشیده، سر کوچک، چشم‌های بالا قرار گرفته، و گوش‌های کوچک و تا حدودی پهن شمایلی یکتا به او می‌دهند. طعمهٔ معمول یوزها آهوها (به ویژه آهوی تامسون)، ایمپالا، و دیگر پستانداران سم‌دار حداکثر تا ۴۰ کیلوگرم وزن هستند. یک نر بالغ تنها هر چند روز یک بار شکار می‌کند اما ماده‌های دارای توله تقریباً هر روز به شکار می‌پردازند. در حالی که سایر گربه‌سانان شکارچیان شب هستند، یوزها عمدتاً روزها فعال بوده و اغلب در اوایل بامداد و غروب آفتاب به سراغ طعمه‌های خود می‌روند.

شکار:

یوز با خفه‌کردن شکار از راه گرفتن گلویش آن را می‌کشد. در پرونده: یوزی در حال شکار ایمپالا
یوزها روش شکار کردن را از مادرانشان فرا می‌گیرند. آن‌ها از آغاز ۴ ماهگی گاه در کنار مادر خود به شکار می‌روند و هرچه سنشان بالاتر می‌رود این همراهی بیشتر می‌شود. اگرچه وجود بچه‌ها و بازیگوشیشان گاه باعث ایجاد مزاحمت برای مادر می‌شود، اما بودن فرزندان در هنگام شکار فرصت مناسبی به آن‌ها برای یادگیری فن گرفتن طعمه می‌دهد. گاه مادر با به دام انداختن بچه‌آهوان، آن‌ها را در اختیار فرزندانش می‌گذارد تا با بازی کردن با بچه‌آهوان و تلاش برای گرفتنش توانایی‌های شکاری خود را بالا برند

زیرگونه‌ها

گونه یوز دارای دو زیرگونه اصلی است: زیرگونهٔ آسیایی و زیرگونهٔ آفریقایی. هر چند در این مورد اختلاف نظر وجود دارد و برخی متخصصان تعداد بیشتری زیرگونه را در نظر می‌گیرند؛ از جمله زیرگونهٔ شمال‌غربی آفریقا (با نام علمی Acinonyx jubatus hecki) که یکی از چندین زیرگونهٔ مشتق‌شده از زیرگونهٔ آفریقایی است. شاه‌یوز نیز شکلی از یوز آفریقایی است با خال‌های درشت و پیوسته بر روی پوست که نه زیرگونه‌ای جدا، بلکه ریختی از این جاندار به شمار می‌رود. عامل پدید آمدن چنین رنگ‌آمیزی در پوست شاه‌یوز یک چیرگی است که اغلب در یوزهای جنوب آفریقا پدید می‌آید.
پراکندگي زيستگاه هاي منتخب يوزپلنگ آسيايي در ايران
تا قبل از دهه1350 گزارش مستندي از پراکندگي يوز در ايران موجود نيست، اما طبق شواهد موجود اکثراً مناطق استپي و بياباني ايران از بمپور در بلوچستان تا طبس، پارک ملي گلستان، خوش ييلاق و ذخيرهگاه زيست سپهر توران، پارک ملي کوير، موته اصفهان، بافق يزد، خبروروچون و راور کرمان حاجي آباد بندرعباس و منطقه بهرام گور فارس مشاهده شده است. پراکندگي فعلي يوز آسيايي در مناطق تحت مديريت کوير مرکزي، توران، مياندشت، بافق، نايبندان طبس، دره انجير يزد،کالمند مهریز،عباس آباد نائین،سیاهکوه یزد و راور کرمان مي باشد.

زيستگاه يوزپلنگ آسيايي

زيستگاه يوز در ايران دشتهاي باز و پهناور و تپه ماهورهاي وسيع استپي و بياباني است. اين مناطق با وجود بارندگي کم و محدود داراي پوشش گياهي مناسبي است که در آن گونه هايي نظير درمنه، گز، تاغ، قيچ، اسکنبيل، کاروان کش، ريش بز و اشنان مشاهده مي شود. اين پوشش زيستگاه مناسبي را براي جانوراني مانند آهو، جبير، گوسفند وحشي و خرگوش که غذاي اصلي يوز مي باشند را فراهم مي آورد. چنين زيستگاهي به يوز اجازه مي دهد که به بهترين نحو از قابليتهاي فيزيولوژي و ريخت شناسي خود استفاده نمايد.
يوزها مخاطره آميزترين زندگي را در ميان تمامي جانوران بياباني دارند. دو نقطه ضعف معمولاً براي آنها گران تمام مي شود. نخست اينکه قادر نيستند در ماههاي گرم سال، گرماي خورشيد را تحمل کنند؛ در اين هنگام از سال آنها بايد کاملاً در سايه باقي بمانند. اگر يوزي مورد آزار و اذيت قرار گيرد و مجبور به ترک پناهگاه خود و راه رفتن در آفتاب شديد شود، ريسک بزرگي کرده و پس از طي چند کيلومتر ممکن است بر اثر گرما تلف شود. دومين نقطه ضعف يوزهاي ايران اين است که به شدت نگران امنيت خود هستند و اين نگراني باعث استرسآنها مي شود. وقتي انسان به آن نزديک مي شود، اولين واکنش آن اين است بدون جلب توجه کاملاً بر روي زمين دراز بکشد تا خودش را استتار نمايد. اگر عامل استرس نزديک تر شود، جانور در اولين پناهگاه قابل دسترس مانند حفره اي در ميان کوه ، لانه جانوراني نظير روباه، خرگوش و يا کفتار پناه مي گيرد. در نهايت اگر نتواند محلي را براي پنهان شدن بيابد سعي مي کند فرار کند.

ارزش هاي يوز

1. یوز مانند هر گونه جانوری دیگر از نظر ذخیره ژنتیک منحصر به فرد است و انقراض آن کره زمین را برای همیشه از آن ذخیره ژنتیک محروم می کند. هر گونه جانوری، به ویژه پستانداران وحشی در تحقیقات علمی از جمله تحقیقات پزشکی دارویی ارزش بسیاری دارند.
2. یوز یکی از اجزا تنوع زیستی ایران است که با دیگر اجزا آن در ایران و با گونه های دیگر این خانواده در سایر نقاط جهان تفاوت دارد. یوز مانند هر جانور دیگری در ایجاد تعادل اکولوژیک موثر است و انقراض آن این تعادل را بر هم می زند.(در مناطقی که جمعیت پستاندارن گوشتخوار کاهش یافته باشد و ناهنجاری هایی مانند انفجار جمعیت جوندگان پیش آید.)
3. یوز گونه پرچم در زیستگاه است و نشان دهنده وضعیت زیستگاه، وضعیت گونه های جانوری و گیاهی آن زیستگاه است. این گونه در حرکت های حفاظتی از ارزش نمادین بسیار بالایی برخوردار است. گونه پرچم می تواند گونه چتر هم باشد یعنی حفاظت از آن به منزله پوشش دادن حفاظت از تمام زیستگاهها و تمام گونه های گیاهی و جانوری آن زیست بوم است.
4. یوز،یکی از جاذبه های طبیعت گردی ایران است که می تواند منبع ایجاد درآمد برای جوامع محلی باشد.

عوامل تهديد كننده يوزپلنگ در زيستگاههاي مرتبط با آن:

1- چراي مفرط دام در زيستگاه
2- سگهاي گله
3- تخريب زيستگاه ‌(به هر صورت از قبيل راه سازي (جداسازي زيستگاه)- معدن كاوي- تخريب و تبديل مراتع به مزرعه.
4- اشغال زيستگاه توسط دام يا انسان
5- شكار طعمه
6- كاهش طعمه به دلايل مختلف
7- تلفات يوزپلنگ به طرق مختلف بويژه تصادفات جاده اي

چنانچه هر چه زودتر اقداماتی برای حفظ یوز آسیایی نکنیم، این جانور با همان سرعتی که می دود، رو به انقراض می رود و به زودی به سرنوشت شیر ایرانی و ببر مازندران دچار خواهد شد و برای همیشه از سرزمینمان رخت برخواهد بست. به یاد داشته باشیم که ما حافظان آخرین بازمانده های یوز آسیایی هستیم. این وظیفه ماست که این امانت را به نسل های بعد از خود برسانیم.

مطلب پیشنهادی

جنگل برای کیست؟

جنگل برای کیست تحقیق و داستانی درباره جنگل و اهمیت حیاتی آن برای ما و …

۲ دیدگاه

  1. سرمایه ملی ما هستند این موجودات زیبا

  2. مشاور کسب و کار

    سلام
    .
    من از گوگل اتفاقی اومدم اما جالبه برام ۳۰ دقیقست اینجا دارم
    .
    با اجازتون اینجا برای دوستم تو واتس اپ فرستادم
    .
    ممنون

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *