لینک نما دایرکتوری سایت های برتر
مقاله و تحقیق با موضوع احکام نجاست و طهارت
علت نجاست خون چیست؟
خون انسان اگر در مجاورت هوا باشد، نجس است، یا این که حتی در رگها نجس می باشد؟
نجاست و طهارت اشیاء احکام وضعی و تکلیفی اند که در دین اسلام وسایر شرایع، چنین احکامی وجود دارند. در دین اسلام اصل اولیه در اشیا طهارت است، مگر چیزهایی که با دلیل شرعی حکم به نجاست آنها شده است. نجاست اشیا به دلایل متعدد است، یا به جهت خبیث و زشت بودن ظاهر آنها و تنفر طبیعت انسانی از آنها نجس شده‌اند، مانند بول و غایط یا به جهت خبث و زشتی باطنی آنها مانند کافر و یا به جهت ضرر و زیانی که می تواند داشته باشد مانند سگ، یا به دلایل دیگر که برخی از آنها در شریعت اسلام بیان شده و برخی بیان نشدهاند. در مورد علت نجاست خون، در روایات به موردی دست نیافتیم که علت و فلسفه آن را بیان کرده باشد.
شاید علت و سبب آن وجود بعضی از بیماریها و انتقال بعضی از بیماریها به واسطه خون است و یا به نوعی طبع انسان از آن دوری می کند. در هر حال خون هنگامی که از بدن بیرون آید، حکم نجاست را دارد، نه در زمانی که در بدن است، حتی در بعضی از موارد، برخی از خونها حکم نجس را ندارند، مثلاً خون حیوان حلال گوشت که پس از ذبح شرعی، اگر مقداری از خون آن برود، خونی که پس از آن می ماند، پاک است، یا خون پشه که حکم نجاست را ندارد؛ بنابراین خون ذاتاً نجس نیست.
نکته آخر این که علت اصلی و واقعی و به تعبیر دیگر “علت تامه” احکام و از جمله نجاست و طهارت اشیا برای ما مشخص نیست و آنچه در روایات امده و علت بعضی از احکام را بیان کرده است، تنها حکمتها و علت ناقصه را بیان کردهاند. علت واقعی و حقیقی این احکام و مصلحت و مفسدههای واقعی که در آنها وجود دارند، برای ما کاملاً مشخص نشدهاند.
از نظز پزشکی: سگ حامل میکروب های خاصی است که برای انسان بسیار مضر است. از جمله بیماری هاری که از طریق بزاق دهان سگ به انسان منتقل می شود و در ظرف چندروز می تواند انسان را به کام مرگ بکشاند. همچنین سگ ناقل برخی از بیماری ها مانند کیست هیداتیک و غیره است و به عنوان ناقل و واسطه بین بیماری اصلی و انسان عمل می کند.
بنابه فرض که روزگاری فرا برسد که بشر با استفاده از تمام امکانات داروئی سگ را استریل کند؛ به گونه ای که هیچ گونه بیماری نداشته باشد، باز هم سگ نجس است. زیرا علم تجربی فقط در حد حسیات و آنچه با وسایل فیزیکی کشف می کند می تواند نظر دهد. در حالی که علت نجاست سگ بیماری و غیره نمی باشد. علت اصلی آن را فقط خدای سبحان می داند و بس. اگر روزی حتی تعداد امراضی که به وسیله سگ منتقل می شود افزایش یابد (بیشتر کشف شود) باز هم بر نجاست سگ نمی افزاید. بنابراین آنچه در اینگونه موارد لازم است مورد توجه قرار گیرد حکمت هایی است الهی، که ما از آن خبر نداریم. البته باید تلاش کنیم بر این حکمت ها دسترسی پیدا کنیم؛ ولی اگر هم دسترسی پیدا نکنیم حکم خدا عوض نمی شود.
نکته دیگر اینکه قوانین الهی مانند قوانین بشری هم موارد مثبت دارد، هم موارد منفی. همانگونه که در مورد علت پاک بودن گوسفند و گاو هیچ سوالی نمی کنیم نباید از علت نجس بودن سگ هم سوال کرد؛ هر دو تعبدی است، یعنی باید هر چه خداوند گفته است بدون چون و چرا بپذیریم. همچنانکه اگر پزشک حاذق بگوید شکر شیرین را نخور و حنظل تلخ را بخور تا خوب شوی باید بگوییم سمعا و طاعتا.
با صرف نظر از جهات بهداشت جسم توجه به دو نکته ذیل از جهت بهداشت روانی متعاقب این حکم سودمند است:
۱_ اکنون که سگ و خوک به عنوان دو حیوان نجس العین توسط احکام شریعت معرفی شده اند باز هم می بینیم که بسیاری از افراد با سگ و خوک انس فراوان دارند آنقدر که گاه رفتار و بازی با سگ برای آنان شیرین تر از هم نشینی با اعضای خانواده شان می باشد. اکنون فرض می کنیم که این حکم اسلامی نبود، آن وقت پیامد آن این بود که بسیاری از انسانها حتی اهل ایمان سگی در خانه داشته باشند و فرزندان آنها با آنان انس بگیرند و با خود آنان با آن سر گرم شوند ، با کمی دقت می یابیم برای کاری که هیچ ارزش معنوی و حتی مادی ندارد تا چه اندازه وقت و هزینه های فراوان صرف می شد و انسانها را غافل از کارهای مفید خویش می ساخت و در مقابل آن خوی حیوانی آنان به دلیل انس با حیوانی چون سگ رشد می کرد و از انسانیت دور می گشتند. بنابراین با دقت در هدف خلقت که A}«ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون»{A؛ V}(سوره ذاریات آیه ۵۱) {V (ما جن و انس را خلق نکردیم مگر برای اینکه عبادت کنند) می یابیم که حکم به نجات و دوری از این حیوانات بسیار بجا و دقیق است.
۲_ فلسفه جعل برخی از احکام ، پرهیز از موضوع آن و فاصله گرفتن از آن به عنوان یک خطر جدی است، مثلا گاهی بیان می کنند به سیم لخت دست نزنید تا دچار برق گرفتگی نشوید، و معمول خطرات این گونه است همان طوری که در مورد نوع گناهان این است که فلان کار را انجام ندهید اما در کنار ترانس های قوی یا دکل های فشار قوی برق نه تنها نباید با آنها تماس حاصل کرد بلکه نباید به آنها نزدیک شد و گرنه در فاصله کم، تأثیر زیان بار خواهد داشت «سگ بازی» و نیز استفاده از «گوشت خوک» با توجه به تأثیر روانی آنها بسیار مضر است که خیلی ها به آن مبتلا هستند خصوصا با توجه به اقلیت های دینی که مثلا استفاده از گوشت خوک را جایز دانسته یا سگ بازی در عرف فرهنگی بیگانگان امری پسندیده بود. کما اینکه از جمله تفریحات درباریان و اشراف همین امر بود و حتما توجه دارید که خوک مظهر شهوت و بی غیرتی است و بر اساس علوم پزشکی و روان پزشکی ثابت شده است که صفات گوشت حیوانات به خورنده آنها سرایت می کند. از این رو حکم شرعی مبنی بر نجاست این دو حیوان، مقدمه ای برای فاصله گرفتن از این حیوانات و استفاده هایی است که بیگانگان اقلیت ها و یا افراد لاابالی و بی اعتنایی به مسایل شرعی می نمایند. ناگفته نماند معمولا هر حیوانی یک یا چند خصلت خوب دارند باید از آنها در همان جهت بهره برد. سگ به عنوان یک حیوان باوفا، در برخی کارها از جمله در محافظت از گله های گوسفند و یا شکار برخی حیوانات مورد استفاده است و نهی در این مورد نیست بلکه «کلب معلم» یعنی سگی که برای شکار تعلیم داده شده، احکام خاصی دارد که می تواند بیشتر این حیوان را در خدمت انسان قرار دهد. ولی این مسأله باعث نمی شود که زندگی و رابطه انسان را به سگ بازی یا آمیختگی و انس با سگ کنیم به ویژه با در نظر گرفتن آثار زیان بار روحی و جسمی زیانباری که در این حد از ارتباط وجود دارد.
پاک و نجس بودن مواد غذایی
احکام نجاسات
مسئله ۱- خوردن و آشامیدن چیز نجس، حرام است و نیز خورانیدن عین نجس به کودکان در صورتی که ضرر داشته باشد حرام است، بلکه اگر ضرر هم نداشته باشد،بنابر احتیاط واجب باید از آن خودداری کند.
مسئله ۲- اگر میزبان در بین غذا خوردن بفهمد، غذا نجس است باید به مهمان ها بگوید، اما اگر یکی از مهمان ها فهمید، لازم نیست به دیگران خبر دهد، ولی چنانچه طوری با آنان معاشرت دارد که می داند به واسطۀ نگفتن خود او هم نجس می شود باید بعد از غذا به آنان بگوید.
بنابر این، اگر رستوران داران متوجه شدند غذایی نجس شده نمی توانند آن غذا را به مشتریان عرضه کنند.حتی اگر برخی از مشتریان مشغول استفاده از چنین غذایی باشند، برمیزبان ( رستوران دار و عوامل دست اندرکار ) واجب است به آنها اطلاع دهند و قیمت چنین غذایی را هم نباید دریافت کند.
* راه ثابت شدن نجاست آن است که:
۱- خود انسان یقین کند و اگر شک یاگمان داشته باشد، لازم نیست دوری نماید.
۲- کسی که چیزی در اختیار اوست، بگوید آن چیز نجس است،مثلاً آشپز بگوید لوازم آشپزخانه نجس شده است.
۳-دو مرد عادل بگویند چیزی نجس است و نیز یک نفر عادل هم بگوید بنابر احتیاط واجب باید اجتناب کرد.
نجاسات و مواد غذایی
هر چند قانون کلی اسلام در اشیاء پاک بودن آنهاست و همه عالم، بجز چند مورد استثنایی، همگی پاک می باشد،ولی از آنجاکه ممکن است در تهیه مواد غذایی برخی از آنها نجس شود، آشنایی با برخی از آلودگی ها و نجاساتی که مورد نیاز باشد لازم می نماید.
مسئله۱- ادرار و مدفوع هر حیوان حرام گوشت که خون جهنده دارد ، نجس است. فضله حیوانات کوچک مانند پشه و مگس که گوشت ندارند، پاک است.
مسئله ۲- فضله پرندگان حرام گوشت، نجس است.
مسئله ۳- گربه و موش پاک اند؛ ولی ادرار و مدفوع شان نجس است.
سؤال: اگر شک داریم که شیئی سیاه رنگ که درغذا دیده شده فضلۀ موش است یا نه، آیا غذا نجس است؟
جواب: در فرض شک، پاک است و تفحص لازم نیست.
سؤال: اگر برنج را تازه خیس کرده ایم و فضلۀ موش در آن دیده شد، راه پاک شدن دارد، یا نه؟
جواب: اگر آب نجس به باطن برنج نفوذ نکرده، می شود آن را آب کشید.
سؤال: در فرض بالا اگر شک کنیم که آب نجس به باطن رسیده یا نه، چه حکمی دارد؟
جواب: باطن برنج پاک است.
سؤال: اگر بعداز پخته شدن برنج ودم کشیدن آن، فضله موش ببینیم و ندانیم هنگام خیس کردن بوده یا بعد از پخته شدن افتاده است، چه حکمی دارد؟
جواب: اگر احتمال می دهید بعد از پخته شدن و تمام شدن آب برنج افتاده، همان جای نجس و مقداری از اطراف آن را بردارید، بقیه پاک است.
سؤال: اگر فضلۀ موش یا خون یا نجاست دیگری در آبگوشت و خورشت دیده شود، چه حکمی دارد؟
جواب:آب گوشت وخورشت نجس است ولی مواد دیگر اگر در آب نجس نجوشیده و آب نجس در آن نفوذ نکرده، با آب کشیدن پاک می شود.
سئوال ۱_ چه چیزی « مطهر» می گویند؟
جواب ـ به هر چیزی که نجس را پاک می کند.
س ۲_ مطهرات چند چیز است؟
ج ـ دوازده چیز نجس را پاک می کند که عبارتند از: آب، زمین، آفتاب، استحاله، کم شدن دو سوم آب انگور جوشیده بنا بر نجاست آن، انتقال، اسلام، تبعیت، برطرف شدن عین نجاست، استبراء حیوان نجاست خوار، غایب شدن مسلمان و رفتن خون متعارف از حیوان.
س ۳_ آب به چه شرایطی چیز نجس را پاک می کند؟
ج ـ آب با چهار شرط چیز نجس را پاک می کند: اول، مطلق باشد. دوم پاک باشد. سوم وقتی چیز نجس را می شویند آب مضاف نشود و بو یا رنگ و مزه نجاست نگیرد. چهارم بعد از آب کشیدن چیز نجس عین نجاست در آن نباشد.
س ۴_ ظرفی را که سگ لیسیده یا با آن آب و سایر چیزهای روان را آشامیده چگونه باید شست و پاک کرد؟
ج ـ ظرفی را که سگ لیسیده یا از آن ظرف آب یا چیز روان دیگری را خورده باید اول با خاک پاک خاک مال کرد و بعد یک مرتبه در آب کر یا جاری و یا دو مرتبه با آب قلیل شست.
س ۵_ با چه شرایطی کف پا و ته کفش نجس را پاک می کند؟
ج ـ با سه شرط، اول؛ زمین پاک باشد. دوم؛ خشک باشد. سوم؛ اگر عین نجس مانند خون و بول یا متنجس مانند گل که نجس شده در کف پا و ته کفش است با راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود و نیز زمین باید خاک یا سنگ و مانند آن باشد و با راه رفتن روی فرش و حصیر کف پا و ته کفش نجس پاک نمی شود.
س ۶_ حکم آجر گچ و سیمان که از ریگ درست شده چه می باشد؟
ج ـ حکم زمین را دارد.
س ۷_ برای پاک شدن کف پا و ته کفش چند قدم روی زمین باید برداشت؟
ج ـ بهتر است پانزده ( ۱۵) قدم یا بیشتر راه برود اگر چه با کمتر از پانزده قدم یا مالیدن پا بر زمین نجاست برطرف شود.
س ۸_ آفتاب چه چیزهایی را پاک می کند؟
ج ـ آفتاب زمین و ساختمان و چیزهایی که مانند درب و پنجره در ساختمان به کار برده شده همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند پاک می کند.
س ۹_ آفتاب با چه شرایطی زمین ساختمان و چیزهایی که مانند درب و پنجره در ساختمان به کار برده می شود را پاک می کند؟
ج ـ با پنج شرط: اول؛ چیز نجس طوری تر باشد که اگر چیز دیگری به آن برسد تر شود پس اگر خشک باشد باید آن را تر کنند تا آفتاب خشکش کنند. دوم؛ اگر عین نجاست در آن چیز باشد پیش از تابیدن آفتاب آن را برطرف کنند. سوم؛ چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند آن بتابد و چیز نجس را خشک کند آن چیز پاک نمی شود ولی اگر ابر یا پرده به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند اشکال ندارد. چهارم؛ آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند. پس اگر مثلاًًًًًً چیز نجس بر اثر باد و آفتاب خشک شود پاک نمی گردد ولی اگر باد به مقداری کم باشد که بگویند: آفتاب آن را خشک کرده اشکال ندارد. پنجم؛ آفتاب مقدار زمین یا ساختمانی را که نجاست به آن فرو رفته در یک مرتبه خشک کند و بار دیگر زیر آن را خشک نماید فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند.
س ۱۰_ آیا آفتاب حصیر درخت گیاه نجس و …. را پاک می کند؟
ج ـ آفتاب حصیر درخت گیاه نجس و هر چیز ثابت یا شبیه به ثابت را پاک می کند.
تا زمانی که نعمت ها وجود دارند ، ناشناخته می مانند . اما همین که از دست بروند ، ارزش آن ها دانسته می شود »-برای حفظ سلامتی جسم و تضمین سلامتی روحی انسان بعضی چیزها را حرام و بعضی دیگر را حلال اعلام کرده است
خون ، ادرار ، مدفوع و سگ
ابتدا ظاهر خون را پاک می شوییم بعد ۳ مرتبه روی آن آب می ریزیم ولی اگر آب شیر باشد ( لوله کشی ) یک بار هم کافی است .
برطرف کردن خود نجاست ۲- هنوز خیس باشد ۳- آفتاب مستقیم به ان بتابد و خشک کند
با این استدلال درخصوص خون که مرقوم فرموده اید ذاتاً نجس نیست آیا می توان قائل بود که ادرار انسانی نیز در ذات خود نجس نمیباشد بلکه بنا بر مصالحی جهت اجتناب از آن ، ائمه اطهار امر به شستن آن نموده اند.