خانه / مطالب سایت / زیست شناسی / انواع زمین لرزه

انواع زمین لرزه

انواع زمین لرزه

انواع زلزله
انواع زلزله

۱- زمین لرزه¬های تکتونیکی : زمین لرزه های تکتونیکی در برگیرنده تعداد بسیار زیادی از زلزله¬هایی هستند که سالانه در سطح جهان ثبت می¬شوند. حرکات صفحات تشکیل دهنده پوسته زمین عامل ایجاد این زمین لرزه ها می¬باشد که در فصلهای گذشته به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.
۲- زلزله های آتشفشان : این زلزله ها فقط در نواحی فعال آتشفشانی اتفاق می¬افتد و به انفجارهای آتشفشانی نیز معروف است. شکل بعدی نشان میدهد که زلزله ها و آتشفشانها اغلب در کنار هم و در امتداد مرز صفحات رخ میدهند.

۳- زمین لرزه های فروریختی : بر اثر فروریختن غارها و کانالهای زیرزمینی، لرزه‌هایی ایجاد می‌شود که به نام زمین‌لرزه‌های فروریختی موسومند. این تکانها بسیار کوچک بوده و فقط اهمیت محلی دارند.
۴- زمین لرزه های القایی : بر اثر آبگیری یا تغییرات ناگهانی سطح آب دریاچه‌های پشت سدها، تزریق آب یا سیالهای دیگر به داخل زمین و یا استخراج آنها، مخصوصاً درجاهایی که گسلهای فعال وجود دارد زمین‌لرزه‌هایی ایجاد می‌شود. در واقع دلیل اصلی این لرزه‌ها را می‌توان بارگذاری سریع برروی زمین و یا برداشتن ناگهانی بار زیادی از روی آن ذکر کرد. این لرزه‌ها به نام القایی موسومند. لرزه‌های ناشی از معادن نیز در این دسته قرار می‌گیرند. به عنوان مثال می‌توان به زمین‌لرزه‌ای که درارتباط با آبگیری و تغییرات فصلی سطح آب دریاچه سد سفیدرود روی داد اشاره نمود.
۵- زمین لرزه های ناشی از انفجارها : انفجارهای نظامی و صنعتی، همچنین آمدو شد و یا فعالیت‌های ساختمانی، نیز لرزه‌هایی را ایجاد می‌نمایند که شدت، زمان وقوع و محل آنها قابل پیشبینی است .
از این به بعد هرجا از کلمه زلزله استفاده می¬شود منظور زمین لرزه های تکتونیکی است.

بزرگترین زلزله های تاریخ

زلزله باکو در سال ۲۰۰۰/ زلزله باکو (۲۰۰۰).
قرن بیست ویکم
زلزله گجرات در سال ۲۰۰۱/ زلزله گجرات (۲۰۰۱).
• زلزله دودلی درسال ۲۰۰۲ /زلزله دودلی (۲۰۰۲
زلزله نیسکوالی (۲۰۰۱)
زلزله بم ، ایران سال ۲۰۰۲ # / زلزله بم (۲۰۰۳). بیش از ۴۰۰۰۰نفر گشته گزارش شدند.
زلزله پارک فیلد / زلزله پارک فیلد ،کالیفرنیا (۲۰۰۴). این زلزله بزرگ نبود (۶درجه ) اما پیش بینی شده ترین ومجهزترین زمین لرزه ای بود که تا کنون ثبت شده واحتمالاً نگرشی را ایجاد می کند که می تواند برای پیش بینی زلزله های آینده درجاهای دیگر با گسل های لغزشی – ضربه ای مشابه مفید باشد.
زلزله چوتسودرسال ۲۰۰۴/ زلزله چوتسو (۲۰۰۴) .
زلزله اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴/ زلزله اقیانوس هند.(۲۰۰۴). یکی از بزرگ‌ترین زلزله هایی است که درتاریخ ثبت شده و مقدار گشتاوری آن ۱/۹ تا۳/۹ است . مرکز اصلی آن در سواحل جزیره سوماترا در اندونزی بود ؛ این زمین لرزه عظیم باعث به وجود آمدن مجموعه ای از سونامی های غول پیکر شد که سواحل چند کشور را در نوردید و ۲۲۹۰۰۰نفررا به کام مرگ فرستادند. از این زلزله به عنوان یکی از بدترین بلایای طبیعی سیاره زمین یاد می شود.
زلزله سال ۲۰۰۵ در سوماتران /زلزله سوماتران (۲۰۰۵).
زلزله فاکووکا در سال ۲۰۰۵/ زلزله فاکووکا (۲۰۰۵).
زلزله سال ۲۰۰۵ کشمیر /زلزله کشمیر (۲۰۰۵). بیش از ۷۹۰۰۰ نفر کشته شدند . عده بیشتری در خطر زمستان کشمیر قرار داشتند. – نیاز به بهنگام سازی دارد .
زلزله دریاچه تانگانیا (۲۰۰۵).
زلزله جاوه در ماه می سال ۲۰۰۶/ (۲۰۰۶).
زلزله جاوه در جولای ۲۰۰۶/ زلزله ۷/۷ درجه ای جاوه در جولای ۲۰۰۶ که باعث فعال شدن سونامی شد . (۲۰۰۶).
زلزله ۳/۶ درجه ای جاوه در جولای ۲۰۰۶ (۲۰۰۶).
زلزله ۶/۶ درجه ای سلبس در جولای ۲۰۰۶(۲۰۰۶).
زلزله ۹/۵ درجه ای میکواکان در آگوست ۲۰۰۶ (۲۰۰۶).
زلزله ۶درجه ای خلیج مکزیکو درسپتامبر ۲۰۰۶(۲۰۰۶).
در هنگام وقوع زلزله بارها با کلمه مقیاس ریشتر مواجه می‌شویم. شاید کلمه مقیاس مرکالی هم به گوشتان رسیده باشد. هر چند که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دو مقیاس قدرت یک زلزله را از دو جنبه مختلف بیان کنند. از مقیاس ریشتر برای بیان بزرگی یک زمین لرزه یعنی مقدار انرژی آزاد شده طی یک زمین لرزه استفاده می‌شود.

مقیاس ریشتر:

اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه بزرگی زمین لرزه را از لرزه نگار به دست می‌آورند. مقیاس ریشتر لگاریتمی است یعنی افزایش یک واحد در مقیاس ریشتر نشان دهنده افزایش ده واحدی در دامنه موج است. به عبارت دیگر دامنه موج در زلزله ۶ ریشتری ده برابر دامنه موج زلزله ۵ ریشتری است و دامنه موج ۷ ریشتر ۱۰۰ برابر زلزله ۵ ریشتری است. مقدار انرژی آزاد شده در زلزله ۶ ریشتری ۷.۲۱ برابر زلزله ۵ ریشتری است.
بزرگترین زلزله ثبت شده:
بزرگترین زلزله ثبت شده ۹.۵ ریشتر شدت داشت، هرچند که مطمئناً زلزله‌های شدیدتری در تاریخ طولانی زمین روی داده است. عمده زلزله‌هایی که روی می‌دهد کمتر از ۳ ریشتر قدرت دارند. زمین لرزه هایی که کمتر از ۴ ریشتر شدت داشته باشند، نمی‌توانند ویرانی‌های چندانی به بار آورند. زلزله هایی که ۷ ریشتر یا بیشتر قدرت داشته باشند، زلزله های شدیدی محسوب می‌شوند. مقیاس ریشتر فقط یکی از عواملی است که تبعات یک زلزله را بیان می‌کند.

قدرت زلزله:

قدرت تخریبی یک زلزله علاوه بر قدرت آن به ساختار زمین در منطقه مورد نظر و طراحی و مکان سازه‌های ساخت بشر بستگی دارد. میزان ویرانی‌های به بار آمده را معمولاً با مقیاس مرکالی بیان می‌کنند. دانشمندان می‌توانند درجه مقیاس ریشتر را درست پس از زمین لرزه و زمانی که امکان مقایسه اطلاعات از ایستگاه‌های مختلف زلزله نگاری به وجود آمده، معین کنند.
اما درجه مرکالی را نمی توان به این سرعت مشخص کرد و لازم است که محققان زمانی کافی برای بررسی اتفاقاتی که حین زمین لرزه روی داده است، در اختیار داشته باشند. هنگامی که تصور دقیقی از میزان خسارت های وارده به عمل آمد، می توان درجه مرکالی مناسب را تخمین زد.

پیش بینی زلزله

منظور از پیش بینی زلزله یعنی اینکه زلزله در کجا و چه زمانی و با چه قدرتی ممکن است اتفاق بیافتد . اینکه زلزله ها در کجا رخ میدهند امروز کما بیش قابل پیش بینی است . اما اینکه کی و با چه قدرتی هنوز در پرده ابهام است . با اینکه انسان در صدد پیش بینی حوادث طبیعی از جمله زلزله با توجه به قرائن هست و از آروزهای بشر محسوب می شود اما هنوز دانشمندان نا امیدانه در تلاشند تا راهی برای پیش بینی حوادث کنترل نشدنی چون زلزله بیابند.
سابقه پیش بینی زلزله بر می گردد به زمان امپراطوریهای چین که از منجمین می خواستند تا زلزله ها را یش بینی نمایند چرا که در تصور مردم چین زلزله نشانه خشم خداوند بر امپراطور است.

امروز کشورهای پیشرفته و صاحب علم ودانش دانشمندان خود را موظف نموده اند تا دراین زمینه دست به کاوش بزنند ولی هنوز به نتایج امیدوار کننده نرسیده اند .در هر حال پژوهشگران با تحت نظر قرار دادن تغییرات ژئو فیزیکی ، ژئو شیمیایی ، زیست شناختی در مناطقی که احتمال زلزله می رود سعی کرده اندبه شواهد علمی دست یابند . اگر چه پاره ای از زلزله ها با توجه علائم از قبل پیش بینی شد واز خطرات ان کاسته شد اما وجود همان علائم در جای دیگر یا عدم وجود هر یک از علائم فوق نتوانسته موفقیت آمیز باشد.
یکی از علائمی که در پیش بینی مورد استفاده قرار می گیرد تجزیه و تحلیل پس لرزه ها است . چنانکه در شهر اورویل کالیفرنیا زلزله سنج ها تعداد زیادی از زلزله ها ی کوچک و معینی با بزرگی ۴.۷ را ثبت کرده بودند و تعداد زلزله های کوچک در حال افزایش بود و بر همین اساس متخصصان توانستند زلزله را پیش بینی نمایند و در اوت ۱۹۷۵ زلزله ای با بزرگی۵.۷ اتفاق افتاد .
با وجود این زلزله های مرگباری اتفاق افتاده اند که ازقبل زلزله های نداشته اند و یا درمناطقی که یک دوره آرامش فعال را پشت سر گذاشته اند زلزله ای اتفاق افتاده است.
در هر حال برای پیش بینی زلزله وجود علائمی لازم است :
کاهش لرزش های کوچک زمین :
لرزش های دائمی زمین توسط دستگاههای زلزله نگار ثبت می شوند. علت این امر افزایش حجم سنگ قبل از گسیختگی است که منجر به ایجاد درزها و شکافها در داخل سنگ می شود واین در باعث می شود تادر سنگ در معرض تنش خواص فیزیکی متفاوتی پدید آید که کاهش امواج زلزله وتغییر سرعت انتشار از اهم آنها است که بنا بر فرضیه انبساط است که سبب کاهش امواج زلزله می شود ولی هدایت الکتریکی و قابلیت نفوذ افزایش می یابد .
تغییر شکل پوسته زمین:
اکثر زلزله ها ی بزرگ در اثر شکستن ناگهانی بخشی از پوسته جامد زمین که مانع از حرکت آزاد ورقه های تشکیل پوسته شده اند ، ایجاد میگردد . لذا بر اساس نظریه فوق نقاط مشخصی روی زمین نسبت به یکدیگر تغییر مکان نسبی می دهند و هرچه به زمان شکستن سنگها نزدیکتر می شود دراین وضعیت تغییراتی ایجاد می شود .
تغییر سطح آب چاهها :
این تغییر بر اثر تغییر دما و در اثر کاهش یا افزایش فشار بر حفره های خاک بوده که باعث پائین رفتن سطح آب چاه یا فوران آب یا خشکیدن سطح چاه و چشمه یا تغییر دمای آن می شود .
افزایش فاصله زمین در محل شکستگی ها و گسل ها :
با اندازه گیری فاصله بین شکستگیها و کنترل شکاف گسل ها با استفاده از دستگاههای اندازه گیری دقیق یا عکس ها ی ماهواره ای و هوائی می توان به تغییرات درون زمین پی برد.
تغییر دمای زمین وخروج گازها :
تغییر دمای زمین وخروج گازهایی مثل رادون و آرگون که سبب خارج شدن حیوانات از سوارخها و لانه های خود می شود. تغییرات شیمیایی در آب چشمه ها و تغییرات شدید در گازهای طبیعی خروجی از زمین نیز می تواند از علائم زلزله باشد.
تغییر مقاومت الکتریکی در سطح زمین :
تغییر در ویژگیهای زمین مانند میدان مغناطیسی ومیدان الکتریکی
رفتار حیوانات :
مارها به سطح زمین می آیند . خرگوشها و موشها از لانه های خود فرار می کنند . حرکات عجیب و غریب اسب ها و خوکها غیره گرچه این حرکات از نظر علمی مشخص نیست . شاید ارتعاشات و امواج را حس می کنند

زلزله های تاریخ جهان

در هر سال زلزله ها موجب مرگ هزاران نفر می شود چه به صورت مستقیم چه به صورت نتایجی مثل سونامی، رانش زمین، آتش سوزی و قحطی. وقتی که گسل های زمین (محل برخورد صفحات زمین ساختی) با هم برخورد می کنند. امواجی از انرژی آزاد می کنند که موجب تکان خوردن زمین زیر پای ما می شود.
۷- چین، ۲۷ جولای ۱۹۷۶:
این زلزله ی ۷.۵ درجه ای در مقیاس ریشتر، در طول سالیان یکی از بزرگترین زلزله ها در طول حلقه ی آتش (کمر بندی از فعالیت های سنگین زمین لرزه ای دور اقیانوس آرام) بوده است. این زلزله شهر تانگ شان در ساحل جنوب شرقی چین را با بیش از یک میلیون نفر جمعیت مورد حمله قرار داد. آمارهای رسمی دولت چین بیانگر ۲۵۰ هزار کشته است اما تخمین های دیگر به ۶۵۵ هزار کشته هم می رسد.

۸- کالیفرنیای مرکزی، ۱۸ اکتبر ۱۹۸۹:
زمین لرزه ای The Loma prietaـ که موجب وارد آمدن خسارت به منطقه ی سان فرانسیسکو شدـ ۶۳ نفر را کشت و حدود ۶ میلیارد دلار خسارت بر جای گذاشت. این زلزله با قدرت۶.۹ درجه در مقیاس ریشتر، قویترین زلزله در تاریخ منطقه از سال ۱۹۰۶ به شمار می رود. ال مایکلز گوینده ی ABC که در محل زلزله ها حضور داشت، بعدها به علت گزارشهای زنده اش از زلزله نامزد دریافت جایزه ی Emmy شد.
۹- کالیفرنیای جنوبی، ۱۷ ژانویه ۱۹۹۴:
زلزله ی۶.۷ ریشتری نورث ریج موجب مرگ ۶۰ نفر و خسارت ۴۴ میلیارد دلاری شد. این زلزله موجب آسیب به چهل هزار ساختمان در گرانترین و پرجمعیت ترین ۴ شهر کالیفرنیا شامل : Sanbernardino, Ventura, Orange, Los Angeles شد. زلزله که در مناطق دوری مثل یوتا و شمال مکزیک هم احساس شد، خوشبختانه در ساعت ۴:۳۰ دقیقه رخ داد. در این زمان بیشتر مردم در مناطقی مثل اتوبان های مناطق پرجمعیت، ساختمان های اداری و ساختمان های پارکینگ که بیشتر فرو ریختند، حضور نداشتند.
۱۰- ژاپن، ۱۷ ژانویه ۱۹۹۵:
این زلزله ی بزرگ در kobe در ژاپن،۶.۹ درجه در مقیاس ریشتر اندازه گیری شد. این زلزله بیش از ۵۰۰۰ نفر را کشت و بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت مالی بر جای گذاشت که این رقم موجب تبدیل این زلزله به پرهزینه ترین زلزله در تاریخ شد. این میزان خسارت مالی بالا به علت فرو ریختن یا وارد شدن آسیب به بیش از ۲۰۰ ساختمان در مناطق اعیان نشین بود. به طور اتفاقی، زلزله ی kobe (یا آن طور که در ژاپن شناخته می شود زلزله ای عظیم Hanshin) همزمان با اولین سالگرد زلزله ی نورث ریج اتفاق افتاد.

۱۱- اندونزی، ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴:
این زلزله ی عظیم که در سواحل غربی جزیره ی سوماترا اتفاق افتاد ودر پی آن سونامی رخ داد، حداقل ۲۳۰ هزار نفر (و شاید ۲۹۰ هزار نفر) را در ۱۲ کشور کشت که حدود ۱۶۸۰۰۰ نفر از آنها تنها در اندونزی کشته شدند. این زلزله۹.۱ درجه در مقیاس ریشتر ثبت شد و مدت ها در خاطره ها ماند که امواج کشنده ی آن موجب مرگ و میر در تمام کشورهای اطراف اقیانوس هند شد. دانشمندان می گویند این زمین لرزه آن قدر قوی بود که موجب تغییر چرخش زمین به دور محور خود به میزان نقریباً ۱ اینچ شد.
۱۲- پاکستان، ۸ اکتبر سال ۲۰۰۸:
این زلزله که ۷.۶ درجه در مقیاس ریشتر ثبت شد و در سراسر پاکستان و شمال هند احساس شد، بیش از ۸۰ هزار نفر را کشت و موجب جراحت تقریباً ۷۰ هزار نفر شد و هزاران ساختمان را خراب کرد. رانش زمین، ریزش کوه و فرو ریختن ساختمان ها ۴ میلیون نفر را بی خانمان کرد و دسترسی به برخی مناطق را برای چندین روز ناممکن کرد.
در پایان مقاله لازم به ذکر است که زلزله هایی هم که در تاریخ ایران از جمله چند زلزله ی منطقه های طبس، زرند، بم، رودبار و منجیل رخ داده است از جمله مرگبارترین زلزله هایی بوده است که در تاریخ کشورمان رخ داده است و اطلاعات مربوط به آنها را می توانید در سایت های متعدد فارسی مطالعه کنید.

مطلب پیشنهادی

جنگل برای کیست؟

جنگل برای کیست تحقیق و داستانی درباره جنگل و اهمیت حیاتی آن برای ما و …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *